شناخت طنز و بررسي جايگاه و كاربرد آن در روايات اسلامي

Cognition of Humor (Ṭanz) and Study of its Status and Application in Islamic Traditions

طنز، ترنّم زیبای هنر در فرآیند تعالی بخشی فرهنگ یك جامعه است. واكاوی مؤلفه‌های مرتبط با آن، از وظایف سترگ پژوهشگران متعهّد و دلسوز اجتماع است، زیرا استفاده از این هنر كم‌نظیر، موجب می‌شود كه فهم موضوع در ذهن مخاطب عمیق‌تر جای گیرد و از طرفی نابسامانی‌های جامعه را با زبانی گزنده و تلخ بیان می‌كند و با ایجاد بیم و ترس، خطاكاران را به خطای خود متوجه ساخته و معایب و نواقصی را كه در حیات اجتماعی پدید آمده است، برطرف می‌سازد. این پژوهش در پی آن است كه با بهره‌گیری از روش اسنادی و كتابخانه‌ای چگونگی تحقّق این موضوع را از لابلای سخنان گهربار معصومان(ع)، به منصّه ظهور رساند. برای دست‌یابی به این هدف، نخست مفهوم واژه طنز را مورد بررسی قرار داده، سپس با نگرشی تاریخی كاربردهای آن را در كلام ائمه هدی(ع) در قالب چهار جلوه طنز آمیز شامل: طنز از طریق تهكّم، تمثیل، تشبیه به حیوانات و كنایه تعریضیّه تبیین می‌نماید. در پایان نتیجه می‌گیرد كه هدف نهایی طنز‌های موجود در احادیث، اصلاح فرد و جامعه و عبرت گرفتن آن‌ها از مضمونی است كه طنز از آن نشأت گرفته است.

Humor is the beautiful melody of art proceeding toward the cultural sublimation of a society. Delving into its related components is among the great duties of the compassionate researchers of society, because using this unique art leads to deepening of understanding the subject in the addressee’s mind and on the other hand, it would state the society’s inefficiencies with a sarcastic and bitter language and by creating apprehension and fear, it would warn the wrongdoers of their own errors and thus removes the deficiencies and defects created in the social life. This research is intended to bring to light the way this issue has been actualized from among the eloquent sayings of the Infallibles (A.S.) by means of documentary and library method. To this end, first the concept of ṭanz is examined; then, from a historical perspective, its applications in the words of the Imams of guidance (A.S.) is explained in four humorous manifestation models, including humor through derision (tahakkum), parable, assimilation to animals, and allusive remark. It is included in the end that the ultimate goal of the humors existing in traditions is to set aright the individual and the society, and their taking lessons from the context from which the humor has been originated.