طرق معرفت ديني و نسبت بين آنها از منظر علّامه طباطبايي

The Methods of Religious Knowledge and the Relations between Them in the Eyes of Allamah Tabatabai

معرفت ديني شامل يافته هايي است كه با فهم روشمند و پژوهش در منابع ديني، از طرق متفاوتي حاصل مي گردد. انديشمندان ديني راه ها و روش هاي مختلفي براي اين مقصود مطرح نموده اند. علّامه طباطبايي به عنوان يك انديشمند ديني، بر اساس مباني خاصي تلاش خويش را در اين زمينه متمركز نموده، براي فهم صحيح و ضابطه مند دين، سه طريق متفاوت عرضه داشته است. نوشتار حاضر با روشي توصيفي ـ تحليلي و از ميان مكتوبات برجاي مانده از علّامه، به بررسي طرق موردنظر ايشان در معرفت ديني پرداخته و در پي كشف نسبت بين آنها برآمده است. در نظر وي، ظواهر دين، عقل و تهذيب نفس به عنوان سه طريق متفاوت در نيل به معرفت ديني هستند كه هركدام پيش فرض ها و لوازم خاص خود را داشته، به صورت مستقل مورد استفاده قرار مي گيرند و امكان امتزاج آنها وجود ندارد؛ لكن نتيجه معرفت انديشمند ديني در هر سه طريق، واحد خواهد بود و تفاوت طرق به اختلاف نتيجه نمي انجامد.

Religious knowledge includes the findings which are gained scientific understanding and study of religious sources through different ways. Religious scholars offer different ways for achieving this goal. As a religious scholar Allamah Tabatabai, who concentrates his efforts on this field adopts certain principles, offers three different ways for gaining a true and proper understanding of religion. Using a descriptive – analytical method, the paper investigates Allamahʹs methods of acquiring religious knowledge and seeks to demonstrate the relations between them. In his opinion, religious ritual, intellect and self-refinement are three different ways of acquiring religious knowledge, each of which has its own premises and requisites, is used independently and cannot be merged with each other ways. But, the result of religious with each of the three ways will be the same and the differences between the methods cause no difference.