اثر كاربرد ورمي‌كمپوست، هم‌زيستي ميكوريزايي و حل كننده فسفات زيستي بر صفات فيزيولوژيكي و عملكرد نخود

Application effect of vermicompost, mycorrhizal symbiosis and biophosphate soulbilizing on physiological traits and yield of chickpea

به منظور بررسي اثر كودهاي زيستي بر عملكرد دانه، اجزاي عملكرد، بهره‌وري از بارش و تلاش بازآوري گياه نخود به صورت كاشت پاييزه اين آزمايش به صورت فاكتوريل با استفاده از فاكتورهاي تلقيح مايكوريزايي (تلقيح و عدم تلقيح)، تلقيح فسفات زيستي (تلقيح و عدم تلقيح) و ورمي‌كمپوست (بدون كود، 6 و 12 تن در هكتار) در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي با چهار تكرار در سال زراعي 89-1388 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي سراب چنگايي (وابسته به مركز تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي استان لرستان) به اجرا درآمد. مقايسه ميانگين ها توسط آزمون چند دامنه‌اي دانكن در سطح احتمال پنج درصد انجام گرفت. نتايج نشان دادكه بيش‌ترين عملكرد دانه (2497 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد بيولوژيك (4/7720 كيلوگرم در هكتار)، وزن صد دانه (5/28 گرم)، شاخص برداشت دانه (2/32 درصد)، تلاش بازآوري (49) و بهره‌وري از بارش (1/5 كيلوگرم بر ميلي‌متر) در تلقيح با مايكوريزا حاصل شد. تلقيح فسفات زيستي اثر معني‌داري بر عملكرد دانه و بهره‌وري از بارش نشان داد. به‌طوري‌كه بيش‌ترين عملكرد دانه (4/2310 كيلوگرم در هكتار) و بهره‌وري از بارش (7/4 كيلوگرم بر ميلي‌متر) در تلقيح با فسفات زيستي به‌دست آمد. هم‌چنين فاكتور ورمي‌كمپوست اثر معني‌داري بر عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و بهره‌وري از بارش نشان داد و بيش‌ترين عملكرد دانه (7/2373 كيلوگرم در هكتار)، عملكرد بيولوژيك (9/8174 كيلوگرم در هكتار) و بهره‌وري از بارش (8/4 كيلوگرم بر ميلي‌متر) در سطح سوم ورمي‌كمپوست (12 تن در هكتار) حاصل گرديد. در اين تحقيق، اثر برهمكنش دو فاكتور تلقيح مايكوريزا و تلقيح فسفات زيستي بر عملكرد دانه و شاخص برداشت و دو فاكتور تلقيح مايكوريزايي و ورمي‌كمپوست بر عملكرد دانه، عملكرد بيولوژيك و بهره‌وري از بارش نيز معني‌دار گرديد.

In order to investigate the effect of biological fertilizers on grain yield, yield components, the efficiency of precipitation and productivity effort of chickpea as autumn plantation, this experiment as factorial by using mycorrhiza inoculation factors (inoculation and non-inoculation), bio-phosphate inoculation (inoculation and non-inoculation) and vermicompost (without fertilizer, 6 and 12 tons per hectare) in completely randomized blocks design with 4 replications was carried out during 2009-2010 cropping year in Agriculture Research Station of Sarab Changayi (Affiliate with Agriculture Research Center and Natural Resources of Lorestan province). The means were compared by Duncan test at probable level of five percentage. The results showed that the highest grain yield (2497 kilogram per hectare), biological yield (7720.4 kilogram per hectare), one hundred-grain weight (28.5g), grain harvest index (32.2 percentage), productivity effort (49) and efficiency of precipitation (5.1 kilogram per millimeter) was obtained in mycorrhiza inoculation. The bio-phosphate inoculation showed significant effect on grain yield and efficiency of precipitation so that the highest grain yield (2310.4 kilogram per hectare) and water productivity (4.7 kilogram per millimeter) was obtained of bio-phosphate inoculation. Also, Vermicompost factor had significant effect on grain yield, biological yield and efficiency of precipitation and the highest grain yield (2373.7 kilogram per hectare), biological yield (8174.9 kilogram per hectare) and efficiency of precipitation (4.8 kilogram per millimeter) in third level of vermicompost (12tons per hectare) was achieved. In this research, the effect of interaction two factors mycorrhiza inoculation and bio-phosphate inoculation on grain yield and harvest index and two factors of mycorrhiza inoculation and vermicompost on grain yield, biological yield and efficiency of precipitation was significant.