تحليل و مقايسه فهرست سرعنوان‌هاي موضوعي فارسي با فهرست سرعنوان‌هاي موضوعي كنگره از منظر ويژگي‌هاي ساختار زباني و شبكه‎معنايي

Analyzing and comparing syntactic and relational structures of Persian Subject Headings with Library of Congress Subject Headings

هدف: فهرست سرعنوان‌‌هاي موضوعي فارسي به منزله ابزاري استاندارد و ملي جهت بازنمايي موضوعي كتاب‌‌هاي فارسي از سوي كتابخانه ملي ايران و ساير كتابخانه‌‌ها در ايران مورد استفاده قرار مي‌‌گيرد. هدف از انجام اين پژوهش، بازشناسي عميق ويژگي‌هاي سرعنوان‌هاي موضوعي فارسي در دو حيطه ساختار زباني و شبكه معنايي است. روش: پژوهش از نوع كاربردي است و به روش تحليل محتوا انجام پذيرفته است. دستور كار كدگذاري مطابق با پرسش‌هاي پژوهش، چارچوب تعريف‌شده، مباني نظري به ويژه در حوزه زبان و بازنگري متخصصان آن حوزه تدوين شد. فهرست سرعنوان‌هاي موضوعي فارسي ويرايش سوم و دو پيوست آن (11233 ركورد) و سرعنوان‌هاي موضوعي مشترك در فهرست كنگره و فارسي (9519 ركورد) به منزله جامعه آماري قرار گرفت. بخشي از داده‌ها از سطح جامعه آماري و بخشي ديگر از طريق نمونه‌ تصادفي گردآوري شد. يافته‌ها: طبق يافته‌ها از نظر ساختار زباني، سرعنوان‌هاي موضوعي فارسي با 17/86 درصد از زبان طبيعي پيروي كرده‌اند و 87/79 درصد از سرعنوان‌ها پيش‌هماراي طبيعي هستند. از نظر دستوري شكل غالب سرعنوان‌ها به صورت اسم (1/96 درصد) و گروه اسمي (87 درصد) است. تفاوت معناداري ميان دو فهرست از نظر طبيعي يا مصنوعي بودن زبان، وجود يادداشت دامنه و وجود شماره رده برقرار است. از نظر شبكه معنايي، تفاوتي اساسي و معنادار ميان دو فهرست سرعنواني موضوعي فارسي و كنگره قابل مشاهده است. با توجه به ضعف و اشكال در شبكه روابط معنايي فهرست سرعنوان‌هاي موضوعي فارسي لازم است اين فهرست در جهت اصلاح و غني‌سازي شبكه معنايي ميان سرعنوان‌ها مورد بازنگري قرار گيرد.

Purpose: Persian Subject Headings (PSH) is a standard national tool for subject cataloguing of Persian. This research aims to identify and analyze the PSH characteristics including syntactic and relational structures. Methodology: Coding agenda was developed according to the research questions and framework, and theoretical basis, especially theories of language and semantics. It is also revised by experts to fulfill the reliability. PSH (3ed edition) and two supplements (including 11233 records) and shared subject headings in the Library of Congress Subject Headings (LCSH) and PSH (including 9519 records) were defined as the research population. Random sample was selected to answer some sub-questions. Findings: Findings show that %86.17 of the subject headings are in natural language and %79.87 of them are both natural and pre-coordinated. Syntactic analysis of PSH indicates that nouns (%96.1) and noun phrases (%87) are dominant. There is a significant difference between two catalogs (LCSH and PSH) in terms of language (natural or artificial), use of scope notes and Library of Congress classification number. Also a significant difference was observed between the relational structures of these two catalogs. In conclusion, it is recommended that the errors need correction and the relational structures of PSH need to be enriched.