صفات خداوند بين حقيقت و مجاز از منظر تفسير كلامي

God’s attributes between reality and metaphor from verbal view interpretation

سرآغاز دين، معرفت خداوند است كه اوصافش به كامل‌ترين شيوه در قرآن بيان شده است. قرآن نيز به عنوان اصلي‌ترين منبع معرفت‌شناختي ديني، مورد قبول همه مسلمانان است. تلاش براي بدست دادن قواعد و ضوابط تفسير كلام خداوند، سبب تدوين علوم ادبي در زبان عربي گرديد؛ و مفسران، اين علوم را اساس و مبناي تفسير آيات قرآن قرار دادند. مكاتب كلامي و متكلمان، در مقام اثبات آرا گوناگون، به اصول ادبي استناد كرده و از آيات واحد، عقايد مختلفي را استنباط مي‌كنند، به گونه‌اي كه با مباني فكري آنها سازگار باشد. در تحليل ادبي آياتِ صفات خداوند، ديدگاه‌هاي مختلفي همچون حمل بر حقيقت يا مجاز،‌ كنايه، مشاكله،‌ حذف و ... وجود دارد كه مقايسه تحليل‌هاي ادبي مفسران با گرايش‌هاي فكري آنان، مي‌تواند بيانگر ميزان پايبندي آنها به مباني فكريشان باشد. مقاله حاضر به بررسي تاثير پيش‌فرض‌هاي كلامي مفسّران در تحليل ادبي آياتِ صفات پرداخته است.

The beginning of religion is cognition of Allah and He declares his attributes in the best form in Quran. The holy Quran also is accepted by all Muslims as the most significant of religious cognitive resource. The attempts to protection of interpretation cause the codification and arrangement literary sciences in Arabic language. It was done because of interpreters place these sciences as principles of interpretation of Quran. However, various schools come up with different ideas from same verses to prove and accede what they have in their minds. There are various point views in literary analyses of God’s attributes such as set upon reality or metaphor, irony, homologous, eliminate and etc. which comparison of literary analyses of interpreter with their theology principles, can show the rate of loyalty to their mental basis. This article attempt to illustrate the impact of principles of interpreters on literary analyses of attributes verses.