وجوه و معيارهاي ترجيح قرايات در تفسير طبري

The reasons and aspects for preferring Readings of Qur’an in Tabari’s interpretation

جامع البيان عن تاويل آي القرآن محمد بن جرير طبري، يكي از مشهورترين تفاسير ماثور اهل سنت است كه در قرن سوم قمري به رشته تحرير درآمده است. روش تفسيري طبري در اين كتاب، غالباً روايي و مبتني بر روايات پيامبر(ص) و اقوال صحابه و تابعان است. يكي از مهم ترين مسايلي كه طبري در تفسير خود به آن پرداخته، مسيله قرايات مي باشد، بدين صورت كه او ذيل آيات، از قرايات مختلف سخن مي گويد و پس از نقد و بررسي، در هر مورد، قول اصحّ و مرجّح را انتخاب و بيان مي كند. طبري در اين زمينه، از چنان تسلط و توانايي برخوردار است كه تنها يك حافظ و راوي زبردست در علم قرايت به نظر نمي ‏آيد، بلكه او عالمي كم‏ نظير و ناقدي توانا است كه در ميان انبوه قرايات و روايات مختلف، انديشه عميق و نقّاد خود را به كار مي ‏گيرد و به كمك معيارهاي متنوع همچون: اجماع قاريان و قرآن ‏دانان يا پرهيز و خودداري آنان در مورد قرايتي خاص، هماهنگي قرايت با سياق آيه و ديگر موارد مشابه، هماهنگي با قواعد و شيوه معروف زبان عرب، هماهنگي با تفسير اهل تاويل، هماهنگي با رسم الخط قرآن، سهولت لفظي و تناسب معنوي يكي از قرايتها و غيره، سره را از ناسره نشان مي‏ دهد و هركدام را در جاي خاص خويش مي ‏نشاند.

Mohammad Tabari’s book Ja’me al-Bayan an Ta’vil Ayah al- Qur’an is one of famous Hadith interpretations of Ahlol Sonnah which written in third century. The interpretive method of Tabari in this book is mostly narrative and based on Hadiths of Prophet Mohammad (PUH), Tabe’een and Sahabah’s view. One of important issues that Tabari studied in his interpretation is the issue of Reading of Qur’an (Qera’at). In the way that he in below of verses speaks about different Readings of Qur’an and after examining and criticizing them then introduce the best one. Tabari in this case, is much dominated and capable that not only he seems like a Hafez of Qur’an and proficient narrator in Reading of Qur’an’s science but also he is an exotic scholar and capable critic. He among many Readings and different Hadiths utilized his deep and critic thinking and with various scales such as: Consensus of Qur’an reciter (Qaris) and Qur’an’s researchers or their avoidance about especial Reading of Qur’an, harmony in Reading with frame of verses and other similar points, harmony with famous rules and methods of Arab’s language, harmony with interpretation of Ahle Ta’vil, harmony with calligraphy of Qur’an, textual facility and spiritual congruency of one of Readings and etc. shows correct from incorrect and put them in its especial place.