روي‌كردهاي نظري درباره ساخت و كاركرد اجرايي دولت در تاريخ ايران

Theoretical Approaches to the Construction and Executive Operation of Government in the History of Iran

در آثار و منابع نظري موجود، نظام سياسي حاكم بر تاريخ ايران در شكل‌هاي مختلفي مانند پادشاهي «عادل و ديندار، دولت خودكامه و استبدادي» از نوع استبداد شرقي و «فيودال» بيان شده است. ديدگاه نخست را دبيران ايراني در مقام كارگزاران و حاملان اصلي سنت پادشاهي ايراني و نخبگان فكري و سياسي متعلق به انديشه سياسي ايران‌شهري مطرح كرده‌اند و دو ديدگاه ديگر به جريان‌هاي فكري مغرب‌زمين و گفتمان‌هاي شرق‌شناسي تعلق دارد. در گفتمان شرق‌شناسي اروپايي، عموماً از دولت در تاريخ ايران به‌ مصداقي از «استبداد شرقي» و «پاتريمونيال» متكي بر ديوان‌سالاري سلطه‌گر ياد شده است؛ در‌حالي ‌كه انديشمندان ماركسيست- لنينيست متعلق به شرق‌شناسي روسي، دولت در تاريخ ايران را ساختار فيودالي و حافظ منافع طبقات فيودال معرفي كرده‌اند. با توجه به ايديولوژيك و ارزشي بودن ديدگاه‌هاي يادشده درباره كاركرد دولت در تاريخ ايران، هدف اين پژوهش ترسيم اصول و فضاي گفتماني و تحليل انتقادي مباني معرفتي جريان‌هاي فكري مذكور درباره شناخت پديده دولت در تاريخ ايران است.

In the theoretical studies about the government in the history of Iran, the three types of political systems, "righteous" and "devout" Kingdom, the "totalitarian" of "Oriental despotism" and "feudal" state have been studied. The first view was raised by the secretaries such as the agents of Iranian monarchy and the intellectual elite of political thought of Iranshahri. Two other views belong to the orientalism intellectual discourse. Generally, in the studies that belong to the western scholars, the government in the history of Iran has been described as an example of "oriental despotism" and "patrimonialism" on the dominant bureaucracy. While the Marxist-Leninist Scholars have defined the government in history Iran as a feudal structure and representative of feudal classes. All of the discussed views about the construction and function of government in the history of Iran are ideological and one-sided, Because all of these analytical approaches are discourses of the power. For this reason, a critical study of the intellectual field of these theoretical approaches about the understanding of the government in the history of Iran is the basic purpose of the present study.