طبقه متوسط جديد و بي ثباتي در ايران(1357-1320)

New middle class and instability in Iran (1357-1320)

رویارویی ایرانیان در سال‌های آغازین قرن نوزدهم میلادی با دنیای غرب و مولود مشخص و برجسته‌ی آن كه تجدد خوانده می‌شد، سبب ساز ظهور و بروز جریانی شد كه با عنوان نوسازی شناخته می‌شود. اگر چه در ابتدا آشنایی ایرانیان با پدیده‌ی نوسازی در قالب رویه‌های نظامی و تكنیكی بود، اما به تدریج، این جریان به سایر حوزه‌های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز كشیده شد و زمینه را برای تولد گروه جدیدی در ساختار قشربندی اجتماعی ایران فراهم ساخت كه بعدها طبقه‌ی متوسط جدید خوانده شدند. این گروه در عصر پهلوی دوم و بر اثر اصلاحات و گسترش نظام آموزشی و اداری از نظر كمّی توسعه یافت و در آستانه‌ی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 و در ائتلاف با طبقه‌ی متوسط سنتی، نقش مهمی در شكل‌دهی و سرانجام پیروزی آن ایفا كرد. بنابراین پژوهش حاضر سعی دارد از رهگذر مطالعه‌ی مختصات و ویژگی‌های این طبقه و نحوه‌ی برخورد رژیم پهلوی با مجموعه خواست‌ها، تقاضاها و آرمان‌های آنان، به ارزیابی نقش طبقه‌ی متوسط جدید در ایجاد ثبات و بی‌ثباتی سیاسی در دوره‌ی 37 ساله‌ی میان سال‌های 1357-1320 بپردازد. همچنین فرضیه‌ی بنیادین ما در این نوشتار، بر خطای راهبردی محمدرضا پهلوی و دستگاه سیاست‌سازی او در گسترش كمی طبقه‌ی متوسط و عدم پاسخگویی به تقاضاهای كیفی و اساسی آنان استوار است.

Iranianʹs confrontation with the western world and its new born distinct phenomenon called "modernity" in the early nineteenth century caused the emergence of a process that is known as modernization. Although, the initial familiarity of Iranians with the modernization phenomenon was in the form of military and technical procedures, but gradually this trend found its way to other political, economic, social, and cultural domains and provided the ground for the emergence of a new group in the social classification of Iran which were later called the new middle class. This group developed in the second Pahlavi period due to the reforms and development of educational and official systems in quantitative terms; on the eve of the Islamic Revolution in 1357 in the alliance with the traditional middle class, they played an important role in shaping and eventually winning the revolution. Hence, the present research is an attempt to study the features and characteristics of this class and the behavior of Pahlavi regime toward the demands, wants, and ideals of this class, and to assess the role of new middle class in creating political stability and instability in a period of 37 years, since 1320 to 1357.