تاثير مداخله آموزشي مبتني بر "الگوي بزنف" بر قصد رفتار قليان كشيدن دانشجويان ساكن خوابگاه هاي دانشگاه علوم پزشكي كرمان

Effect of educational intervention on water pipe behaviour of students in dormitories of Kerman Medical University: BASNEF Model

مقدمه: امروزه در جهان و ايران روند كشيدن قليان در جوانان رو به افزايش است و اجراي مداخلات برنامه ريزي شده در كاهش كشيدن قليان ضروري است. مطالعه حاضر با هدف تعيين تاثير مداخله آموزشي مبتني بر "الگوي بزنف" بر رفتار قليان كشيدن دانشجويان ساكن خوابگاه هاي دانشگاه علوم پزشكي كرمان در سال 1393 انجام شد. مواد و روش ها: پژوهش حاضر يك مطالعه اي مداخله اي و نيمه تجربي است. 80 دانشجوي پسر و دختر ساكن خوابگاه به طور تصادفي چند مرحله اي به دو گروه مداخله و كنترل تقسيم شدند. داده ها با پرسشنامه جمعيت شناختي و پرسشنامه پژوهشگر ساخته "مقياس قصد رفتار قليان كشيدن" "Water Pipe Behavioral Intention Scale" كه بر اساس سازه هاي "الگوي بزنف" "BASNEF Model" طراحي شده بود جمع آوري شد. روايي صوري و محتوا پرسشنامه و پايايي آن با روش آزمون و باز آزمون r=0/99 تاييد شد. مداخله آموزشي2 ماه و به صورت دو جلسه بحث گروهي، يك جلسه يادآور، لوح فشرده و پيامك آموزشي بود. تحليل داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 انجام گرفت. يافته ها: ميانگين نمره نگرش (P=0/66)، هنجار انتزاعي (P=0/103) و قصد رفتاري (P=0/13) در هر دو گروه قبل از مداخله تفاوت معني داري نداشت. اما نتايج بعد از آموزش، تفاوت معني داري را در ميانگين نمره نگرش، هنجار انتزاعي و قصد رفتاري نشان داد (P < 0/001). عوامل قادركننده در هر دو گروه قبل و بعد از مداخله تفاوت معني داري را نشان نداد. نتيجه گيري: تاثير مداخله آموزشي بر اساس "الگوي بزنف" بر قصد رفتار قليان كشيدن در دانشجويان معني دار بود. همچنين مداخلات آموزشي مي تواند بر روي نگرش، هنجارهاي انتزاعي و قصد رفتاري افراد تاثيرگذار باشد. لذا پيشنهاد مي شود برنامه ها و مداخلات آموزشي در جهت تغيير رفتارهاي پر خطر بر اساس نظريه ها و الگوهاي آموزش بهداشت انجام شود.

Introduction: Over past years water pipe smoking have been increased among teenagers in the world. Hence, implementing an intervention plan to reduce water pipe smoking is required. This study aimed to determine the effect of an educational intervention on water pipe behaviour of students in dormitories of Kerman Medical University based on BASNEF Model. Materials & Methods: This was a quasi-experimental study. In total 80 students who were resident in university’s dormitories and were eligible to enter to the study were divided in two groups of intervention and control using multi-stage random sampling. Data were collected using "Water Pipe Behavioural Intention Scale" which was designed according to BASNEF Model. Face and content validity were used to determine the validity, while test-retest method was applied to measure the reliability of the questionnaire (r = 0.99). Two-month educational intervention included two sessions of group discussion, one reminder session, educational compact disc and educational messages. To analyze the data SPSS/16 was used. Findings: The mean scores of attitude (P=0.66), subjective norms (P=0.103) and behavioural intention (P=0.13) showed no significant difference before the education in both intervention and control groups. However, the result showed compelling difference in mean scores of attitude, subjective norms and behavioural intention after the education (P < 0.001). Enabling factors showed no important variation among intervention and control groups before and after the experiment. Conclusion: The educational intervention according the BASNEF Model was effective to decrease water pipe smoking behaviour among university students. In addition, the educational intervention influenced individuals’ attitude, subjective norms and behavioural intention. It is recommended to perform educational interventions based on the theory and models of health education to change high-risk behaviour.