تحليل و مدلسازي عوامل موثر بر استفاده موتورسواران از كلاه ايمني، مطالعه موردي: شهر مشهد

Analysis and Modeling Factors Effecting Helmet-use by Motorcycle Riders, a Case Study: City of Mashhad

استفاده از كلاه ايمني يكي از مهم ترين راهكارهاي كاهش آسيبهاي احتمالي موتورسواران در تصادفات ترافيكي است. با وجود اينكه 12 سال از تصويب قانون استفاده از كلاه ايمني در ايران مي گذرد، نرخ استفاده از آن در ميان موتورسواران بسيار كم بوده و در شهر تهران حدود 30 درصد گزارش شده است. اين پژوهش به بررسي مولف هها و عوامل موثر در استفاده از كلاه ايمني در ميان موتورسواران شهر مشهد بر مبناي داد ههاي گردآوري شده از طريق مصاحبه پرداخته است. از تحليل مولفه هاي اصلي براي كاهش ابعاد داده ها و پي بردن به مولف ههاي رفتاري موثر در موتورسواران بر استفاده از كلاه ايمني و از لوجيت دوگانه براي توصيف آماري استفاده از كلاه ايمني تاكيد شد. هنجارها و باورها به استفاده از كلاه ايمني، رفتارهاي ناايمني ترافيكي و آگاهي از قوانين راهنمايي و رانندگي به عنوان مولف ههاي رفتاري موثر در استفاده از كلاه ايمني شناسايي شدند. سابقه موتورسواري و متوسط مدت زمان موتورسواري روزانه از ويژگ يهاي موتورسواران است كه بر تمايل موتورسواران به استفاده از كلاه ايمني تاثيرگذار هستند. نتايج مدلهاي تحليل رفتاري نشان م يدهد اعمال قانون، استفاده از برنام ههاي فرهنگي، تاثيرگذاري بر هنجارهاي اجتماعي و نگرش موتورسواران نسبت به استفاده از كلاه ايمني و برنام ههاي آموزشي ويژه براي موتورسواران كه مرتكب تخلفات خطرناك ترافيكي مي شوند، به ترتيب اولويت، مهم ترين راهكارهاي افزايش تمايل به استفاده از كلاه ايمني در بين موتورسواران است.

60 percent of motorcyclist fatalities in traffic accidents of Iran are due to head injuries. Using motorcycle safety helmet is the main solution to prevent probable head injuries of motorcycle riders. Although, helmet-use law approved in Iran 12 years ago, the prevalence of helmet-use among motorcyclists remains low. This study investigates factors associated with helmet-use among motorcycle riders of Mashhad city based on data collected through face-to-face interviews. Confirmatory factor analysis was used for data reduction and identification of behavioral factors. Ordered and multinomial logit were applied to statistically describe helmet-use as a non-deterministic behavior. According to the statements of motorcyclists, rate of helmet-use is 47 percent, but in 14 percent of cases helmets were not used properly. In addition, 5 percent of motorcyclists believed in malicious impact of helmets on their safety. Norms, attitude toward helmet-use, risky traffic behavior and awareness of traffic rules were found to be the key determinants of helmet-use, while no appropriate significance was found for perception of enforcement strictness. Duration of daily trips with motorcycle, riding experience and type of job were affecting helmet-use. Results indicate that training and cultural programs to improve social norms and attitudes toward the use of motorcycle helmets beside effective law enforcement techniques possibly increase proper use of helmets between Iranian motorcyclists. In addition, special safety courses should be approved for motorcyclists who have committed traffic violations.