مقايسه اثر ضد‌ميكروبي اسانس گياه پنج‌انگشت با آنتي‌بيوتيك‌هاي رايج در شرايط In vitro

Comparison of Antimicrobioal Effect of Essential Oil of Vitex agnus - Castus with Common Antibiotics Invitro

زمينه و هدف: از قرن‌ها پيش، گياه پنج‌انگشت (Vitex agnus - castus) به‌عنوان يك گياه دارويي شناخته‌ شده است. پنج‌انگشت يك گياه فيتواستروژن بومي خاورميانه و جنوب اروپا بوده كه در بسياري از كشورها مصرف پزشكي دارد. اين مطالعه با هدف تعيين اثرات ضد‌ميكروبي اسانس پنج‌انگشت روي باكتري‌هاي استافيلوكوكوس اوريوس، اشرشياكلي، سودوموناس آيروژينوزا، قارچ كانديدا آلبيكنس و مقايسه با آنتي‌بيوتيك‌هاي آمپي‌سيلين، جنتامايسين و نيستاتين انجام شد. روش بررسي: اسانس اين گياه به روش تقطير با آب به‌وسيله دستگاه كلونجر تهيه شد، سپس با استفاده از دستگاه گاز كروماتوگرافي/طيف‌سنج جرمي (GC/MS) آناليز گرديد. براي ارزيابي اثر ضدميكروبي نيز از روش‌هاي ماكرودايلوشن و ديسك ديفيوژن استفاده شد. مقايسه داده‌ها با استفاده از آزمون واريانس يك‌طرفه و آزمون تي انجام گرفت. يافته‌ها: در اين مطالعه، اسانس پنج‌انگشت به ترتيب در غلظت‌هاي 25/56 ميكروگرم بر ميلي‌ليتر و 5/112 ميكروگرم بر ميلي‌ليتر از رشد استافيلوكوكوس اوريوس و كانديدا آلبيكنس جلوگيري كرد. در روش ديسك ديفيوژن قطر هاله عدم رشد استافيلوكوكوس اوريوس 3/9 ميلي‌متر و كانديدا آلبيكنس 3/10 ميلي‌متر بود. اسانس پنج‌انگشت در غلظت 450 ميكروگرم بر ميلي‌ليتر مانع رشد سودوموناس آيروژينوزا و اشرشياكلي شد، ولي با روش ديسك ديفيوژن، هاله عدم رشد براي اين دو باكتري مشاهده نشد. 36 تركيب در اين اسانس شناسايي گرديد كه ايزوترپينولن (4/19%)، كاريوفيلن (53/18%) و آلفا - پينن (1/14%) به ترتيب اجزاي اصلي بودند. نتيجه‌گيري: طبق نتايج اين مطالعه، اسانس پنج‌انگشت داراي اثر ضد‌باكتريايي بوده كه در مقايسه با اثر ضد‌باكتريايي آنتي‌بيوتيك‌هاي آمپي‌سيلين و جنتامايسين، تاثير كمتري دارد (01/0p < ). اثر ضد‌قارچي اين اسانس در مقايسه با نيستاتين داراي اختلاف معني‌داري نيست.

Background and Objectives: From centuries ago, Vitex agnus-castus (VAC) has been known as a medicinal plant. VAC is a native phytoestrogen plant in Middle East and south Europe with has a clinical usage in many countries. In this research, antimicrobial effect of essential oil of VAC was investigated on Staphyloccocus aureus, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Candida albicans and was compared with Ampicilin, Gentamicin and Nystatin. Methods: Essential oil of VAC was extracted by hydrodistillation technique using Clevenger apparatus. Chemical constituents was analyzed by gas chromatography-mass spectrometry (GC/MS) for evaluation of antimicrobial effect Disk diffusion and Macrodilution methods were used. Results: Essentical oil of VAC inhibited the growth of Staphylococcus aureus and Candida albicans at Concentrations 56.25µg/ml and 112.5µg/ml respectively. The zones of inhibition for Staphylococcus aureus and Candida albicans by Disk diffusion method were 9.3mm and 10.3mm respectively. This essential oil inhibited the growth of Pseudomonas aeruginosa and Escherichia coli at concentration 450µg/ml, but by using Disk diffusion method, no zone of inhibition has been seen for these two bacteries, by GC/MS analysis of essential oil identified 36 compounds, the major constituents were Isoterpinolene (19.4?), Caryophylene (18.53?), -Pinene (14.1?). Conclusion: According to the results of this research, the essential oil of VAC has antimicrobial effect, in comparison with antibacterial effect of Ampicilin and Gentamicin has significant difference (p < 0.001). Antifungal effect of this essential oil in comparsion with Nystatin doesn’t have significant difference (p > 0.05).