نشانه هاي زمين ريختي زمين ساخت فعال حوضه آبريز جراحي- هنديجان(رودخانه هاي مارون-زهره) در جنوب باختر ايران

Geomorphic Signatures of Active Tectonics in the Jarahi-Hendijan Drainage Basin (Marun- Zohreh Rivers) in South -West Iran

در اين مقاله به بررسي زمين?ساخت فعال نسبي حوضه آبريز جراحي- هنديجان بر پايه شاخص?هاي زمين?ريختي پرداخته شده ?است. اين شاخص?ها عبارتند از: شاخص طول- شيب رودخانه (SL)، عدم تقارن حوضه زهكشي (Af)، انتگرال فرازسنجي (Hi)، نسبت عرض كف دره به ارتفاع آن (Vf)، شكل حوضه زهكشي (Bs) و پيچ و خم پيشاني كوه (Smf). نتايج بررسي اين ويژگي?ها با هم به‌عنوان شاخص زمين?ساخت فعال نسبي (Iat) محاسبه و به چهار رده كه شامل مناطق خيلي فعال تا مناطق با فعاليت كم است، تقسيم?بندي شد. ناحيه مورد مطالعه در كمربند كوهزايي زاگرس (مرتفع، مياني و پست) در جنوب باختر ايران است كه يك مكان مناسب براي بررسي زمين?ساخت فعال نسبي است. بررسي?هاي اخير نشان مي?دهد كه نو?زمين?ساخت نقش مهمي در تكامل زمين?ريختي اين بخش از زاگرس دارد. شواهد زمين?ريختي، بالاآمدگي مختلفي را در گذشته زمين?شناسي ناحيه نشان مي?دهند. رده?هاي بالاي Iat (فعاليت كم زمين?ساختي) بيشتر در جنوب باختر حوضه آبريز جراحي- هنديجان به دست آمد، در حالي كه بقيه ناحيه داراي رده?هاي متوسط تا بالاي فعاليت است. زيرحوضه‌هاي باغ ملك و تخت دراز، بيشترين ميزان زمين?ساخت فعال نسبي را نشان مي?دهد. توزيع اين شاخص? نواحي مربوط به فعاليت گسل?هاي مختلف و نرخ?هاي نسبي زمين?ساخت فعال را مشخص مي?سازد. نزديك به 40 درصد از مساحت كل ناحيه مورد مطالعه در رده?هاي يك و دو، يعني با فعاليت خيلي بالا و بالا، قرار دارد و 37 درصددر رده 4 ،يعني با فعاليت زمين‌ساختي پايين قرار دارد. محيط?هاي با نرخ?هاي بالاتر فعاليت، شاخص Iat كوچك‌تري دارند.

This paper aims at evaluating relative active tectonics in the Jarahi-Hendijan drainage basin based on geomorphic indices. Indices used include: stream length-gradient index (SL), drainage basin asymmetry (Af), hypsometric integral (Hi), ratio of valley-floor width to valley height (Vf), index of drainage basin shape (Bs), and index of mountain front sinuosity (Smf). Results from the analyses were combined to achieve an index of relative active tectonics (Iat), which is divided into four classes implying relatively low to very high tectonic activity. The study area is located across the Zagros Mountains belt (high Zagros, folded belt, and frontal lowlands) in southwest Iran, and comprises an ideal location to test the concept of an index to predict relative tectonic activity on a basis of area rather than a single valley or mountain front. Recent investigations show that neotectonism has played a key role in the geomorphic evolution of this part of the Zagros ranges. Geomorphic indices indicate the presence of differential uplifting in the geological past. Higher values of Iat (low tectonic activity) mainly occur in the southwest of the Jarahi- Hendijan drainage basin, while the rest of the study area falls into classes of Iat that indicate moderate to high tectonic activity. Baghmalek and Takhtderaz sub-basins show the highest values of relative tectonic activity. The distribution of this index defines areas associated with different faults and relative rates of tectonic activity. Nearly 40% of the study area is classified into Classes 1 and 2 implying very high to high tectonic activity, and 37% is grouped as Class 4, which is taken to indicate low tectonic activity. Areas of higher relative tectonic activity represent lower Iat values.