نشانه هاي زمين ريختي زمين ساخت فعال حوضه زهكشي چالوس در البرز، شمال ايران

Geomorphic Signatures of Active Tectonics in the Chalus Drainage Basin in Alborz, Iran

شاخص زمين ريخت شناسي زمين ساخت فعال، ابزار مفيدي براي بررسي تاثير فعاليت زمين ساخت در يك ناحيه است. محاسبه اين شاخص به‌وسيله نرم افزار هاي Arc GIS و سنجش از دور (به عنوان ابزار شناسايي) در يك منطقه بزرگ براي تشخيص ناهنجاري هاي احتمالي مرتبط با زمين ساخت فعال سودمند است. اين روش به‌ويژه در مناطقي كه كار مطالعاتي كمي روي فعاليت زمين ساختي آن با استفاده از اين روش صورت گرفته است، مي تواند روش نو و مفيدي باشد. بر پايه مقادير شاخص طول- شيب رودخانه (SL)، عدم تقارن حوضه زهكشي (Af)، انتگرال فرازسنجي (Hi)، نسبت پهناي كف دره به ارتفاع آن (Vf)، شكل حوضه زهكشي (Bs) و پيچ و خم پيشاني كوه (Smf)، شاخصي به نام Iat (Indexofrelativeactivetectonics؛ زمين ساخت فعال نسبي) حاصل شد كه تركيبي از شاخص هاي بالاست و خود به چهار رده تقسيم مي شود. مقادير به دست آمده براي شاخص Iat در منطقه مورد بررسي نشان دهنده پهنه اي با فعاليت زمين‌ساختي پايين (رده 4) در زير حوضه هاي 4 و 6 و پهنه اي با فعاليت زمين ساختي متوسط (رده 3) در زير حوضه هاي 1، 2، 7، 9، 10، 11، 12، 14، 15 و 19 و پهنه اي با فعاليت زمين ساختي بالا (رده 2) در زير حوضه هاي 3، 5، 8، 13، 16، 17و 18 است. الگوي تقارن توپوگرافي عرضي (T) نيز براي ناحيه مورد بررسي محاسبه و نتيجه آن به شكل نقشه اي از بردارهاي T تهيه شد. با مقايسه مقادير اين شاخص با نقشه رده‌بندي زمين ساخت فعال نسبي، تطبيق نواحي رده بالا با پهنه هاي داراي مقادير بالاي عدم تقارن تاييد شد.

Geomorphic indices of active tectonics are useful tools to analyze the influence of active tectonics. These indices have the advantage of being calculated from ArcGIS and Remote Sensing software packages over large areas as a reconnaissance tool to identify possible geomorphic anomalies related to active tectonics. This method is particularly new and useful in areas where relatively little work has been carried out on active tectonics based on this method. Based upon the values of stream length-gradient index (SL), drainage basin asymmetry (Af), hypsometric integral (Hi), ratio of valley-floor width to valley height (Vf), index of drainage basin shape (Bs), and index of mountain front sinuosity (Smf), we used an integrated index (Iat) that is a combination of the other indices. This index divides the landscape into four classes of relative tectonic activity. According to the Iat results, sub-basins 4 and 6 show zones of low tectonics activity (Class 4), sub-basins 1, 2, 7, 9, 10, 11, 12, 14, 15 and 19 fit to areas of moderate tectonic activity (Class 3), and high tectonic activity is represented by sub-basins 3, 5, 8, 13, 16, 17 and 18 (Class 2). The Tranverse Topographic Symmetry (T) was also studied using morphometric measurements, which finally gave a plot of T-vectors defining anomalous zones of basin asymmetry. A comparison between T index and map of relative tectonic activity showed a consistent coincidence between areas of higher Iat classes with zones of greater asymmetry.