بررسي پتانسيل حركتي گسل شمال تبريز

The Movement Potential Evaluation of the North Tabriz Fault

گسل تبريز، از مهم ترين گسل هاي ايران است كه در منطقه شمال باختر ايران و در آذربايجان مركزي (ايران) قرار گرفته است. اين گسل داراي پيشينه لرزه‌خيزي است و به لحاظ قرارگيري شهر تبريز با جمعيت حدود دو ميليون نفر در مجاورت آن يك عامل خطر لرزه اي مهم به‌شمار مي‌آيد. در اين پژوهش با بررسي داده هاي لرزه اي دستگاهي، تحليل تصاوير دورسنجي وداده هاي صحرايي در پهنه گسل تبريز، از حوالي شمال شهر ميانه تا باختر شهر مرند، سه پاره عمده براي گسل شمال تبريز متمايز شده است. پتانسيل حركتي گسل رابطه نزديك با تنش زمين‌ساختي در محدوده آن گسل دارد و از اين رو براي برآورد توان حركتي گسل تبريز در پاره هاي مختلف آن، وضعيت تنش هاي زمين‌ساختي در هر پاره گسل به روش وارون مستقيم تحليل شده است.بررسي نتايج به دست آمده دراين پژوهش نشان مي دهدكه براي پاره مياني وجنوبي گسل تبريز مقدارFMP (Fault Movement Potential) حدود 73/0تا67/0 است بنابراين نشانگر پتانسيل بالاي اين گسل براي فعاليت دوباره و ايجاد زمين‌لرزه هاي بزرگ و مخرب است كه تاريخچه زمين‌لرزه هاي فشرده تاريخي اين گسل نيز اين مورد را تاييد مي كند. از اين رو نتايج اين پژوهش احتمال حركت براي گسل شمال تبريز را 70 درصد برآورد مي‌كند. ولي مقدار متغيرFMP در پاره شمالي (بخش باختر و محدوده شهر مرند) گسل تبريز 37/0تا3/0 و از اين رو اين بخش داراي توان لرزه‎خيزي پايين تري نسبت به پاره‌هاي مياني و جنوبي استكه با تاريخچه لرزه‌خيزي محدود تر اين بخش همخوانيدارد.

Tabriz Fault is one of the major faults of Iran that is situated in the northwest of Iran and central part of the Iranian Azerbaijan. The fault has a well-known paleoseismological history, and being situated adjacent to the Tabriz city with two millions ofinhabitants makes ita big seismic hazard. In this research,a study of instrumental seismic data, remote sensing and field observationsalong the Tabriz Fault Zone from north of Miyaneh to the west of Marand cities helped us to define three main segments along the fault. Fault Movement Potential (FMP) has a close relationship with tectonic stress in and around a given fault zone. Therefore, the stress state was analyzed using direct inversion method to estimate potential movement of each segment of the Tabriz Fault. Results showedthat the middle and southern segments of the Tabriz Fault have a FMP of 0.67-0.73,implying their high potential of reactivation and generating large and destructive earthquakes, assupported bythe richseismic history of these segments. Therefore the results of this research estimatea 70% movement probability for the North Tabriz Fault. In contrast, the northern segment of the Tabriz Fault (western part of the fault close to the Marand city)showsa FMF of 0.3-0.37,indicatingits lower potential of reactivation compared to the middle and southern segments. This is also in agreement with the poor seismic history of the northern segment.