اثر تنش خشكي بر عملكرد دانه و ويژگي‌هاي كمي ژنوتيپ‌هاي اميد بخش بهاره كلزا

Effect of drought tension on grain yield and quantitative characteristics of promising genotypes of spring canola

اثر خشكي آخر فصل بر عملكرد دانه و ويژگي‌هاي كمي تعداد 11 لاين اميد بخش بهاره كلزا به همراه رقم هايولا 401 به عنوان شاهد، در قالب يك طرح بلوك‌هاي كامل تصادفي با سه تكرار در دو شرايط آبياري نرمال و تنش قطع آبياري از ابتداي گل‌دهي، طي دو سال (89-1387) در مركز تحقيقات كشاورزي صفي آباد مورد بررسي قرار گرفت. پس از انجام تجزيه مركب در اثرات اصلي تنش خشكي و لاين‌ها و برهمكنش آن‌ها اختلافات آماري معني‌دار در ميانگين‌ عملكرد دانه و ساير صفات كمي مشاهده شد. قطع آبياري از ابتداي گل‌دهي باعث كاهش 25% عملكرد دانه، 4/14% تعداد خورجين در بوته، 6/13 درصد وزن هزار دانه، 10 درصد تعداد دانه در خورجين و 5/6 درصد روغن نسبت به تيمار شاهد شد. بيش‌ترين ميانگين عملكرد دانه در شرايط بدون تنش مربوط به رقم هايولا 401 و L4 به ترتيب با مقادير 2537 و 2511 كيلوگرم در هكتار، و در شرايط تنش مربوط به رقم هايولا 401 و L1 با مقادير 2025 و 1974 كيلوگرم درهكتار بود. مقايسه ميانگين‌ها در هر دو محيط به تفكيك نشان داد كه تفاوت لاين‌ها در شرايط تنش بيش‌تر از شرايط بدون تنش بود. بنابراين لاين‌ها از نظر واكنش عملكرد به تنش از تحمل ژنتيكي متفاوتي برخوردار هستند. لذا استفاده از لاين‌هاي داراي صفات مطلوب ژنتيكي نظير حداقل كاهش عملكرد دانه، اجزاي عملكرد و درصد روغن، در برنامه‌هاي به‌نژادي مناسب مي‌باشد. به‌طور كلي، لاين‌هاي L1 ، L4 و L11 به عنوان جايگزين رقم هايولا 401 توصيه مي‌شوند.

The effect of drought of the end of season on grain yield and quantitative characteristics of eleven promising lines of spring rapeseed, with Hyola 401 cultivar as control, were investigated as a randomized complete block design with three replications at two normal and irrigation cut tension conditions from the beginning of flowering in two years (2008-2010) at Safiabad Agricultural Research Center. After the combined analysis in the main effects of drought tension and lines, and their interaction, significant statistical differences was observed in grain yield average and other quantitative traits. Irrigation cut at the beginning of flowering reduced seed yield 25%, number of capsules per plant 14.4%, 1000-seed weight 13.6%, seed number per capsules 10% and oil content 6.5% in comparison to control treatment. The highest seed yield obtained on no tension conditions in Hyola 401 and L4 with 2537 and 2511 kg/ha, respectively; and on tension conditions was in Hyola401 and L1 with 2025 and 1974 kg/ha, respectively. The comparison of means in two conditions of irrigation separately showed that the difference between lines in tension conditions was more than no tension conditions. Thus, the lines regarding the reaction of yield to tension have different genetic tolerance. So, using of lines with desirable genetic traits such as minimum reducing grain yield, yield components and oil percentage is appropriate in breeding programs. Totally, the lines L1, L4 and L11 are recommended as alternative to Hyola 401 cultivar.