تاثير رسوب‌گذاري در مخازن سدهاي اصلاحي خشكه‌چين بر دبي بيشينه سيل حوزه‌هاي آبخيز كوچك

The effect of sedimentation in rock check dam reservoirs on the peak of flood in small watersheds

در اين پژوهش به‌منظور ارزيابي اثر سدهاي اصلاحي خشكه‌چين بر دبي بيشينه و حجم سيلاب در حوزه‌هاي آبخيز كوچك، دو زيرحوضه كوچك از حوزه آبخيز درجزين سمنان انتخاب شدند. منطقه مورد مطالعه جز مناطق خشك تا نيمه‌خشك در بخش جنوبي البرز مي‌باشد. حوضه‌هاي مورد پژوهش در بالادست شهر مهدي‌شهر واقع شده‌اند و به‌منظور كاهش سيلاب‌هاي منتهي به اين شهر، تعداد زيادي سد اصلاحي در سال‌هاي گذشته در اين دو زيرحوزه آبخيز احداث شده كه در طي عمليات صحرايي، موقعيت تمامي اين سدهاي اصلاحي تعيين و وضعيت رسوب‌گذاري مخازن آن‌ها ارزيابي شد. نتايج نشان داد كه مخازن تمامي سدهاي اصلاحي از رسوب پر شده‌اند. بنابراين، در اين پژوهش مقادير دبي بيشينه و حجم سيلاب زير حوضه‌ها براي سه سناريوي 1) حوضه‌هاي فاقد سد اصلاحي 2) سدهاي اصلاحي با مخزن خالي و 3) سدهاي اصلاحي با مخزن پر از رسوب مورد بررسي قرار گرفتند. به‌منظور شبيه‌سازي بارش-رواناب از مدل HEC-HMS استفاده شد. آزمون مقايسه ميانگين‌ها به روش جفتي براي سه سناريو نشان داد كه دبي بيشينه و حجم سيلاب براي هر سه سناريو داراي اختلاف معني‌دار در سطح يك درصد مي‌باشد. وليكن دبي بيشينه و حجم سيلاب در سناريوي 2 نسبت به سناريوي 1 كاهش يافته و دبي بيشينه و حجم سيلاب در سناريوي 3 نسبت به سناريوي 2 افزايش يافته‌اند. از طرفي دبي بيشينه و حجم سيلاب سناريوي 3 نسبت به سناريوي 1،كاهش ناچيزي به‌ترتيب برابر 4.8 و 5.7 درصد را نشان مي‌دهد كه با توجه به اهداف پروژه، قابل توجه نمي‌باشند.

In this research, two small sub-basins were selected in Darjazin Watershed of Semnan to evaluate the effect of ruck check dams on peak and volume of flood in small watersheds. Two watersheds were chosen as study area in a part of southern Alborz Mountain with arid and semi-arid climate. These watersheds are located in upland of Mahdishahr city and many check dams are constructed for flood control in past few years. All check dams were examined during field operation and their sedimentation were assessed. Results showed that all check dam reservoirs were filled by sediment. In this research, the peak and volume of floods were assessed in three scenarios of 1) watersheds with no check dams 2) watersheds with empty of sediment check dam reservoirs and 3) watersheds with full of sediment check dam reservoirs. HEC-HMS model was used for rainfall-runoff simulation. . Mean comparison test by paired method for all three scenarios showed that flood peak and volume have significant difference at ?=1% level. But, flood peak and volume in scenario 2 are computed less than that of scenario 1 and in scenario 3 are computed more than that of scenario 2. On the other hand, flood peak and volume in the scenario 3 slightly decreased by 4.8 and 5.7 percent respectively compared to scenario 1 where is not significant based on the objectives of project.