ورود نخستين سلادن هاي گونه يويه به ايران و الگوي پراكنش آن در مناطق ساحلي و داخلي ايران در قرون اوليه اسلامي

The First Yue Celadon in Iran and its Distribution Pattern in the Early Islamic Period

سلادن، از قديمي ترين سفال هاي توليد شده در چين است كه نخستين بار در 3500 پ.م به صورت پروتوپروسلين ((Proto-porcelain در ايالت چگينگ توليد شد. ساخت سلادن هاي واقعي در دوره هان (206پ.م-221م) آغاز شد و توليد آن تا قرن 17م/ 11هـ.ق در كوره هاي مختلف شمال و جنوب چين تداوم داشت. هدف اين پژوهش، بررسي ورود نخستين گونه سلادن به ايران و نيز تبيين الگوي پراكندگي آن در مناطق مختلف ايران (شامل سواحل خليج فارس و درياي عمان و نيز مناطق داخلي ايران) در قرون اوليه اسلامي است. روش پژوهش مبتني بر بررسي آثار و منابع مكتوب اعم از منابع چيني و ايراني و نيز مطالعه تطبيقي نتايج گزارش كاوش ها و بررسي هاي باستان شناسي در محوطه هاي قرون اوليه اسلام در ايران، چين و سواحل و جزاير غيرايراني خليج فارس است. نخستين سلادن ها به نام گونه يويه در قرن 3هـ.ق/ 9م از طريق مسير دريايي به بندر سيراف وارد شد و در اين منطقه و برخي مناطق هم دوره ديگر رواج يافت. با توجه به مقايسه تطبيقي دوره هاي فرهنگي حاوي سلادن يويه در سيراف، كيش، هرمز، بنادر غيرايراني خليج فارس و نيز برخي مناطق داخلي ايران، به نظر مي رسد كه صادرات اين نوع سفال يعني سلادن يويه در قرن12م/ 6هـ.ق به دليل تغيير كوره ها، جاي خود را به سلادن گونه لانگ چوآن مي دهد. با توجه به فراواني يافته هاي يويه در مناطق ساحلي خليج فارس و درياي عمان و نيز به دست آمدن نمونه هاي اندك در مناطق داخلي ايران، به نظر مي رسد كه اين سفال از يك توزيع ساحلي برخوردار بوده و در مناطق داخلي رواج اندكي يافته است.

Celadon as one of the oldest potteries originated at China during the Shang Period (3500 B.C (in Zhejiang province. From the Han dynasty (206-221 A.D), true celadon ware started to appear and these advances would be followed by various kilns in northern and southern china until 17th century. The main aims of this study include: determining the date of first arrival of celadon pottery to Iran and its distribution in the various parts of Iran in early Islamic periods. Our study mainly is based of the use of historical written sources of China and Iran alongside the comparative survey of the data which found out from archeological studies in coastal regions of Persian Gulf and Oman Sea and main interior sites of Iran in early Islamic Period. We found that at the first time the Yue Ware were appeared in Siraf in the late 9th century and lasted there about 12 th centaury. The Yue Wares not only in Siraf but have been seen from the same horizons of Kish, Hormuz, Nishabur and even from the southern coastal sites of the Persian Gulf. It seems that after this time because of the changes occurred in the Yue Wares production kilns the wares were replaced by the Longquan Celadon pottery techniques. Regard the large quantities of Yue wares in the coastal regions of Persian Gulf and Oman Sea it seems that instead the interior regions, the Yue wares were just common in the coastal areas may due to the proximity to the sea trade routes.