نگرشي نو به قلمرو قرآن

A New Glance at the Realm of the Qur’?n on the Basis of the S?ras of the Qur’?n

يكي از بحث‌هاي مهم در حوزه قرآن‌شناسي، بررسي قلمرو قرآن و علوم است. مساله محوري در اين بحث آن است كه آيا قرآن به همه آنچه علوم انساني و تجربي بدان راه يافته‌اند، اشاره كرده است يا آنكه هيچ سخني در اين رابطه ندارد؟ يا آنكه در پرداختن به برخي از علوم جامعيت داشته و در علوم ديگر از نسبيت برخوردار است؟ در پاسخ به اين پرسش‌ها ديدگاه‌هاي مختلفي مطرح شده است. گروهي معتقدند قرآن، همه علوم، حتي علوم بشري و طبيعي را به‌طور كامل در خود دارد. گروه ديگري معتقدند قرآن نه تنها عهده‌دار علوم بشري نيست، كه حتي در مباحث ديني نيز تمام سخن را نياورده است. ديدگاه سومي مي‌گويد قرآن در جنبه هدايت و تربيت همه نيازهاي انسان را پاسخ داده، اما در زمينه ساير آموزه‌هاي علمي، به مناسبت مباحث تربيتي خود، نكاتي را به ميان آورده است. ديدگاه چهارم كه براي نخستين بار در اين نوشتار بدان اشاره شده، اين است كه قرآن هيچ گونه تعهدي در برابر علوم مختلف حتي علم اخلاق و كلام و فقه به‌معناي مصطلح آن ندارد و تنها در برابر اهدافي كه براي تامين آنها نازل شده، متعهد است. اين اهداف با مطالعه و دسته‌بندي اهداف سوره‌هاي قرآن قابل شناسايي است. ازاين‌رو براي شناسايي قلمرو قرآن ابتدا بايد اهداف سوره‌ها شناسايي و استخراج شوند و سپس اهداف اصلي و فرعي قرآن كه بيانگر گستره معارف آن است، تبيين شود.

One of the important discourses in Qur’?n studies is the study of the realm of the Qur’?n and sciences. The pivotal issue in this discourse is whether the Qur’?n has pointed out all that the humanities and experimental sciences have achieved or it does not have anything to say in this respect. Or, has it been inclusive in dealing with some sciences and relative in other sciences? Various viewpoints have been brought up in response to these questions. Some believe that the Qur’?n perfectly contains all sciences, even human and natural sciences. Some others maintain that the Qur’?n not only does not undertake human sciences, it has not fully spoken of the religious discourses, either. Yet, the third viewpoint maintains that the Qur’?n has responded to all human needs in respect to guidance and education; however, concerning other scientific doctrines, it has brought up certain points in accordance to its educational discourses. The fourth viewpoint, which is for the first time referred to in this writing, is that the Qur’?n does not have any commitment to various sciences, even to ethics, theology, and jurisprudence in the common sense of the word; it is only committed to the goals that it has been revealed to fulfill. These goals are identifiable by studying and categorizing the goals of the verses of the Qur’?n. Thus, in order to identify the realm of the Qur’?n, first the goals of the s?ras are to be identified and extracted and then the main and the peripheral goals of the Qur’?n, which widely represent its teachings, are elucidated.