بررسي رابطه خير و شرّ با اصالت وجود از منظر ملاصدرا

Relation of Good and Evil with Fundamental Reality of Being in Sadra’s View

مسيله خير و شر يكي از بحث هاي عميق فلسفه و كلام است كه در دوران‌هاي مختلف تاريخ تفكر، مورد نقد و بررسي قرار گرفته و ذهن انديشمنداني را به خود معطوف داشته است. در اين ميان، فلاسفه اسلامي، به‌ويژه حكماي صدرايي، با نگاهي عقلي و مستدل، رنج ها و شرور مطرح در جهان هستي را مورد مطالعه قرار داده و به تبيين حقيقت و ماهيت آن پرداخته‌اند. صدر المتالهين در پاسخ به مسيله شر بر سه مبناي اساسي اصالت وجود، عدمي بودن شرّ و نظام احسن تكيه مي كنند. از آنجا كه عدمي بودن شرّ از جمله مباني است كه داراي منتقدان جدي در فلسفه غرب و حتي از سوي برخي انديشمندان اسلامي است. اين مقاله در صدد است تا با تبيين رابطه خير و شر با اصالت وجود از منظر ملاصدرا و برخي از پيروان حكمت متعاليه، مانند حكيم سبزواري و جوادي آملي، دليل متقن و مستدلي به اشكال آنها درباره عدمي بودن شرور ارايه دهد. ازاين رو، سعي شد تا با استفاده از منابع اصلي حكمت متعاليه از اسفار اربعه، شواهد الربوبيه و مشاعر ... و با سبكي نو به ارزيابي ضمني مبناي عدمي بودن شرور از نگاه ملاصدرا - با توجه به برهان عقلي و رابطه خير وشر با اصالت وجود - پرداخته شود.

The problem of good and evil is one of the profound issues in philosophy and theology that continued to draw the attention of thinkers and has been subjected to critical examination. Islamic philosophers particularly advocates of Sadra’s theosophy, among others, endeavored to deal with the problem rationally and justify the sufferings and evils of the world on well-established arguments. Depending on three bases of fundamental reality of being, privation of evil and the idea of the best possible world Mulla Sadra attempted to give response to the problem. Since the notion of privation of evil has serious critics among western philosophers as well as Muslim thinkers, the present article tries to respond the related objections and defend the nature of evil as privation by explaining the relation of good and evil with fundamental reality of being in the eyes of Sadra and such followers of transcendent philosophy as Hakim Sabzawari and Javadi Amoli providing sound arguments for privation of evil through new method and by consulting the main references such as Asfar and Masha`r and other works by Mulla Sadra.