ارزيابي توانمندي استان‏هاي توليدكننده دانه ‏هاي روغني و واحدهاي استحصال روغن خام و تصفيه آن در زنجيره تامين روغن‏ نباتي ايران

Performance Evaluation of Oilseed Producer Provinces, Crude Oil Extraction Units and Refinery Plants in Edible Vegetable Oil Supply Chain in Iran

در اين پژوهش به ارزيابي توانمندي مناطق توليد دانه‏هاي روغني، واحدهاي استحصال روغن‏خام از دانه‏هاي روغني و تصفيه روغن‏خام خوراكي در سال 1390‏ پرداخته شد. لذا، با استفاده از روش تحليل پوششي داده‏ها (DEA)، ابتدا انواع كارايي براي هر سطح از زنجيره تامين روغن نباتي محاسبه شد. سپس با به‏كارگيري روش‏هاي مختلف مبتني بر DEA، واحدهاي كارا در هر سطح رتبه‏بندي و پس از مقايسه و تجزيه و تحليل نتايج، بهترين روش رتبه‏بندي انتخاب شد. تحليل نتايج به‏دست آمده در روش‏هاي مختلف نشان مي‏دهد، روش اندرسون و پيترسون داراي اعتبار پايين‏تري نسبت به روش كارايي متقاطع است. نتايج محاسبه كارايي فني نشان داد، پتانسيل افزايش توليد در سطوح اول و دوم زنجيره تامين روغن نباتي وجود دارد. همچنين در عدم كارايي‏هاي اقتصادي، سهم كارايي تخصيصي در هر سطح بيشتر است. تقويت سودآوري در تمام سطوح زنجيره تامين و افزايش بهره‏وري در بخش توليد دانه‏هاي روغني به دليل كاهش قيمت تمام شده مي‏تواند سبب افزايش جذابيت توليد در داخل كشور و كاهش وابستگي به واردات شود.

In the current study attempted to evaluated performance for oilseed producer provinces, oil crude extraction units and refinery plants in year 2011. Efficiency measured by data envelopment analysis (DEA) models. Then by using various methods based on DEA, efficient units were ranked and were selected one of them as the best method for ranking. Analysis of the results obtained from different ways were showed that anderson-peterson method has lower reliability rather than cross efficiency method. The technical efficiency results showed that there is the potential for increased production in the first and second levels of the supply chain of vegetable oil. Also in the lack of economic efficiency, allocative efficiency has the higher contribution. Profitability reinforcement in the all levels of supply chain and productivity increasment in the oilseed production sector due to lower cost can increase the domestic production attractiveness and decrease dependency of import.