ورود اهل ايمان به مطالعه علمي دين؛ آيا ممكن است؟

Involvement of the Believers in Scientific Study of Religion; Is It Possible?

رواج تعاريف ساده‌انگارانه از علم در ميان بسياري از پيشگامان علوم اجتماعي مانند فرويد سبب شد تا انبوهي از معتقدات ملحدانه و فلسفي با برچسب علم‌بودگي، جواز ورود به مطالعه علمي دين را بيابند و به‌عنوان شناخت‌هاي معتبر و بي‌طرفانه معرفي شوند. اگر بتوان به‌گونه‌اي حقيقتاً بي‌طرفانه، درباره‌ دين به توليد دانش تجربي پرداخت، آنگاه سخن از ورود اهل ايمان به دايره‌ مطالعه‌ علمي دين بي‌وجه نخواهد بود. اگر «انسان مومن مدرن» از ورود به دايره‌ مطالعه‌ علمي دين ناگزير باشد، بايد مباني، تلويحات و پيامدهاي چنين ورودي را نقادانه بررسي كند. در اين نگاشته تلاش مي‌شود تا با معرفي و تبيين شرط «بي‌طرفي پيشيني نسبت به حقيقت دين» نشان داده شود كه از چهار وجه حقيقت، منشا، معنا و كاركرد دين، تحقيق علمي تنها مي‌تواند به پژوهيدن كاركرد دين بپردازد. اما حتي حصر فعاليت علمي به كاركردپژوهي نيز از ديدگاهي مومنانه، تهي از برخي آسيب‌ها نيست. در نهايت شايد بهترين گزينه‌ مومنان در اين عرصه همان دشوارترين گزينه باشد يعني درانداختن طرحي نو از علم دين؛ علمي به‌راستي بي‌طرف كه هم در اعتبار چيزي كم از علوم طبيعي نداشته باشد و هم در شناخت دين و معنويت از روايي بيشتري برخوردار باشد. اگر پديدايي چنين علمي امكان‌پذير باشد.

Prevalence of simplistic notions of science among many pioneers of social sciences such as Freud has caused a large amount of atheistic and philosophical materials labeled as scientific to enter the domain of scientific study of religion and introduced as valid, unbiased cognitions. If it were possible to produce experimental knowledge about religion in a truly impartial manner, then the involvement of the believers in scientific study of religion would be relevant. If a modern believer has to inevitably involve himself in the arena of study of religion, he should critically study the principles, implications, and consequences of such an involvement. Attempts have been made in the present study to introduce and explain the condition of “apriori impartiality towards the truth of religion” to show that out of four aspects of truth, origin, meaning and function of religion, scientific research can only study the function of religion. However, even confining the scientific research to the function of religion is not devoid of some impediments in a faithful outlook. Ultimately, perhaps the best choice for the believers in this arena may be the most difficult choice, i.e. introducing a new plan of science of religion; a truly impartial science, whose impartiality is not lesser valid than natural sciences and at the same time is more credible in cognition of religion and spirituality; if the creation of such a science is possible at all.