تغييرات عملكرد دانه و موسيلاژ شنبليله (Trigonella foenum-graecum L.) در پاسخ به محلول‎پاشي متانول به عنوان يك محرك‎زيستي

Changes in Seed Yield and Mucilage of Fenugreek (Trigonella foenum-graecum L.) in Response to Foliar Application of Methanol as a Bio-stimulant

مقدمه: شنبليله گياه دارويي ارزشمندي است كه مصرف دانه‎هاي آن در صنايع داروسازي براي توليد موسيلاژ (گالاكتومانان) و تريگونلين به لحاظ اقتصادي اهميت زيادي دارد. محلول‎پاشي متانول به عنوان يك محرك‎زيستي بر روي گياهان سه كربنه (C3) مانند شنبليله مي‎تواند باعث افزايش تثبيت CO2 و كاهش تنفس نوري ‎شود كه در نتيجه ماده خشك بيشتري در اين گياهان توليد خواهد شد. هدف: ارزيابي تغييرات عملكرد دانه و موسيلاژ شنبليله در پاسخ به محلول‎پاشي غلظت‌هاي مختلف متانول بود. روش بررسي: اين آزمايش در مزرعه تحقيقاتي پژوهشكده گياهان دارويي جهاد ‌دانشگاهي واقع در كرج در قالب طرح بلوك‎هاي كامل تصادفي با 5 تيمار محلول‎پاشي و 3 تكرار طي دو سال زراعي اجرا شد. محلول‎پاشي در طول فصل رشد طي سه نوبت با فواصل زماني 12 روز يك‎بار انجام شد. تيمارهاي آزمايش شامل تيمار شاهد (محلول‎پاشي با آب مقطر بدون كاربرد متانول) و محلول‎پاشي آبي 4 غلظت مختلف متانول (شامل 10، 20، 30 و 40 درصد حجمي) بود. نتايج: محلول‎پاشي غلظت‎هاي مختلف متانول تاثير معني‎داري بر تعداد ساقه فرعي بوته، تعداد برگ بوته، وزن خشك بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، عملكرد دانه، عملكرد موسيلاژ دانه، خاكستر دانه، شاخص تورم دانه (01/0p ?)، ارتفاع بوته و وزن هزار دانه (05/0p ?) گياه داشت. نتيجه‎گيري: محلول‎پاشي متانول به عنوان يك محرك‎زيستي فعال و روشي نوين در توليد گياهان دارويي موجب بهبود عملكرد دانه و موسيلاژ دانه شنبليله شد. به طور كلي بيشترين مقادير براي خصوصيات مورد ارزيابي در القاي تيمار محلول‎پاشي با غلظت 40 درصد حجمي متانول حاصل شد.

Background: Fenugreek is a multipurpose and valuable medicinal plant that its consumption of seeds in the pharmaceutical industry for the economically production of mucilage (galactomannan) and trigonelline is very important. Foliar application of methanol as a biostimulant on C3 plants such as the fenugreek can increase the CO2 fixation in photosynthesis and decrease photo-respiration and the result will produce more dry matter in these plants. Objective: The aim was to determine changes in seed and mucilage yield of fenugreek in response to foliar application of different concentrations of methanol. Methods: This research was carried out at the experimental farm of Medicinal Plants Institute (MPI) of Academic Center for Education, Culture & Research (ACECR) located in Karaj during two cropping seasons based on a randomized complete block design with 5 treatments and 3 replications. Foliar application during the growing season was run 3 times with 12 days interval. The treatments were control (sprayed with distilled water without methanol) and foliar application of four different concentrations of methanol (10, 20, 30 and 40 volumetric percent). Results: Foliar application of different concentrations of methanol had a significant effect on number of branches per plant, number of leaves per plant, shoot dry weight, number of pods per plant, number of seeds per pod, seed yield, yield of seed mucilage, seed ash content, seed swelling index (p?0.01), plant height, and 1000 seeds weight (p?0.05). Conclusion: Foliar application of methanol as a bio-stimulant and the new method in production of medicinal plants improved seed yield and yield of seed mucilage in fenugreek. In general, the maximum amounts of the studied traits were achieved in the foliar application of 40% v/v methanol concentration.