سوگند منفي و دلالت آن در قرآن كريم (جستاري در ميراث تفسيري و نحوي)

Negative swear and its indication in Holy Qur’an

اين تحقيق به موضوع ساختار سوگند منفي در قرآن كريم در ميراث نحوي، بلاغي و تفسيري پرداخته است. بيشتر سوگندها در قرآن كريم مثبت است و سوگند منفي محدود به كار رفته در كلام الهي، با توجه به ساختار نامتعارف خود، اين سوال را مطرح مي‌كند كه سوگند منفي از چه روي و در راستاي چه هدفي در برخي آيات به كار رفته است؟ در اين بررسي، با كاوش در منابع تفسيري شيعه و اهل‌سنت و با مراجعه به نظرات علماي نحو، به اختلاف‌نظر قابل توجهي دست يافتيم كه نشان از اعجاز گونه بودن اين ساختار دارد؛ چراكه تقريباً همه نظرات مطرح شده قابل تصور مي‌باشد و نشان از استنباط و درك خاص هريك از صاحب‌نظران نسبت به سوگند منفي در قرآن از يك سو و اعجاز گونه بودن آن با توجه به قابل تصور بودن هريك، از سوي ديگر دارد. از جمله حالات ذكر شده براي حرف «لا» در اين سوگندها، مي‌توان به زايده بودن، حرف جواب بودن، نافيه بودن و به معناي «الا» استفتاحي بودن اشاره كرد.

This research studied on the structure of negative swears in Holy Qur’an. Most of swears in the Qur’an are positive and there are a few and limited negative swears in Qur’an verses. This raises this question that negative swears for what reason or for which purpose are used in some verses? In this examination, by searching on Shi’a and Soni sources and with considering the idea of Nahv scholars, we understand there is a different view in this issue which is a miracle. Since all these perceptions are true, different ideas in this issue represents special understandings and consideration of each scholar through negative swear in Qur’an on one hand, and signify the miracle of this structure on other hand.