كيفيت تغليظ ديه در فقه اسلامي

The quality of Taghliz of blood- money in Islamic Fq’eh

اكثر قريب به اتفاق فقيهان مسلمان، قايل به مشروعيت تغليظ هستند و به دلايلي از كتاب، سنت، اجماع و آثار صحابه استناد جسته‌اند، اما در اسباب، آثار و كيفيت تغليظ، باهم اختلاف‌نظر دارند. آنان در تغليظ ديه، با افزايش ثلث، تغليظ ديه در صفت و سن، زمان پرداخت ديه و پرداخت كننده آن اختلاف دارند. علاوه بر اين، براي تغليظ ديه، اسبابي را چون وقوع قتل در ماههاي حرام، حرم مكّي، حالت احرام و نيز قتل اقارب ذكر كرده‌اند. تغليظ ديه با توجه به انواع قتل متفاوت مي‌باشد، چنانچه وقوع قتل به صورت خطا و در يكي از ماههاي حرام يا در حرم مكه اتفاق بيفتد، يا اينكه مقتول در حالت احرام و يا از محارم جاني باشد، تغليظ از ديدگاه بعضي فقها، با افزايش يك سوم (افزودن ثلث) ديه انجام مي‌گيرد. فقيهان شافعيه، حنابله و اماميه در اضافه كردن ثلث ديه بر مقدار مشخص ديه، در تغليظ متفق هستند، اما در حالاتي كه ديه در آن تغليظ مي‌شود، اختلاف دارند. چنانچه قتل به صورت عمد يا شبه عمد اتفاق بيفتد، از نظر فقهاي مذاهب مختلف، تغليظ ديه به گونه‌اي ديگر و متفاوت خواهد بود و آن با توجه به سن و صفت شترها صورت مي‌پذيرد، يا با توجه به افراد پرداخت كننده و يا زمان پرداخت ديه، مغلظه مي‌شود. در باب وجوب تغليظ بر پرداخت كننده، اگر پرداخت كننده ديه جاني باشد، در اينكه تغليظ اعمال مي‌شود، اختلافي ميان فقها نيست، اما در وجوب تغليظ ديه بر عاقله، اهل ديوان و بيت‌المال، اختلاف‌نظر وجود دارد. همچنين تغليظ مالي شامل قتل خطا نمي‌شود؛ زيرا روايات به دليل ضعف سندي قابل احتجاج نيست.

Most of Muslim Fagh’ih accepting the legitimacy of Taghliz and they proof their idea with pointing to Qur’an, Sonnah and other reliable Islamic sources, but they have different idea in the evidence and quality of performing Taghliz. Taghliz of blood- money depends on the type of murder. Furthermore, if the murder is deliberate or manslaughter the Taghliz has different aspect by the view of each Islamic scholar in different school of thought.