ارزيابي تحمل تنش خشكي در برخي ارقام سويا

Evaluation of Drought Tolerance of Some Soybean Cultivars

به منظور ارزيابي تحمل به خشكي ژنوتيپ هاي رشد نامحدود سويا در منطقه اروميه، آزمايشي به صورت كرت هاي يك بار خرد شده بر پايه بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار در مزرعه تحقيقاتي هنرستان كشاورزي در سال زراعي 1391 اجرا شد. تيمار اصلي در اين بررسي شامل سه سطح تنش آبي (بدون تنش، تنش متوسط و شديد كه در آنها به ترتيب آبياري در زمان وقوع 60، 110 و 160 ميلي مترتبخير از سطح تشتك كلاس A، انجام شد) و تيمار فرعي شامل سه رقم سويا (كلارك، ويليامز و آنيون) بود. پنج شاخص تحمل به خشكي شامل: شاخص حساسيت به تنش (SSI)، شاخص تحمل به خشكي (STI)، شاخص تحمل (TOL)، ميانگين بهره وري يا توليد (MP) و شاخص ميانگين بهره وري (GMP) بر اساس عملكرد دانه در دو محيط تنش و بدون تنش محاسبه شد. شدت تنش (SI) براي تنش ملايم 44/0 بود در حالي كه براي تنش شديد 62/0 بود.كمترين ميزان شاخص SSI وTOL در هر دو شرايط تنش در اين آزمايش مربوط به رقم ويليامز بود. در شرايط آبياري بعد از 160ميلي متر رقم ويليامز در سه شاخص MP، GMP، STI پايين ترين رتبه را دارا بود و حساسيت زيادي به تنش خشكي داشت. در اين آزمايش رقم آنيون با دارا بودن بيشترين ميزان شاخص هاي MP، GMP، STI در شرايط تنش ملايم و تنش شديد نسبت به ديگر ژنوتيپ ها متحمل به تنش بود.

In order to evaluate drought tolerance of some genotypes of indeterminite soybean in Uromia, a field experiment using randomized complete block design with split plots was conducted in three replications at Research Farm of Uromia Agricultural High School during 2012. The main plots were allocated to three levels of drought stress including: no tension i.e. irigation after every 60 mm evaporation from Class A pan; moderate drought stress with irrigation after 110 mm evaporation and severe drought stress, irrigation after 160 mm evapration). Also, three soybean genotypes (Clark, Wiliyams, and Anion) were planted in the sub-plots. Five drought tolerance indices including stress susceptibility index (SSI), stress tolerance index (STI), tolerance index (TOL), Mean Productivity (MP) and geometric mean productivity index (GMP) were calculated based on grain yield in normal and stress conditions. Stress intensity (SI) for mild and severe stress was, respectively, 0.44 and 0.62. The lowest indexes of SSI and TOL in both stress conditions was related to the genotype Williams. Under irrigation after 160 mm evaporation and based on MP, GMP, and STI indices, genotype Williams had the lowest rank and was sensitive to drought stress. In this experiment, under mild and severe drought stress conditions, genotype Anion had the highest MP, GMP, and STI indices, therefore, it was recognized as drought tolerant compared with the other genotypes.