نشانه‌شناسي تجربه‌هاي ديني در متون نثر عرفاني

The Semiotics of Religious Experiences in Mystical Prose Texts

نظر به اهمّيّت رمزپردازي روايت‌هاي عرفاني و لزوم تفسير آنها براي درك متن و حصول كاركردهاي روايي آن، در مقاله حاضر، روايت‌هاي سه اثر اصيل و تاثيرگذار كشف‌المحجوب و ترجمه رساله قشيريّه و تذكرهالاوليا نشانه‌شناسي شده است. يكي از شيوه‌هاي كارآمد نشانه‌شناسيِ متناسب با روايت‌هاي عرفاني، روش چارلز پيرس است. با توجّه به اهمّيّتي كه پيرس براي تعبير و تفسير قايل است و بر كاركرد ارجاعي نشانه‌ها تاكيد مي‌كند، نشانه‌هاي تجربه ديني روايت‌ها در سه اثر مذكور به روش پيرس بررسي شده است. نشانه‌هاي تجربه ديني روايت‌ها در دو دسته طربناكي و هيبتناكي جاي مي‌گيرند. تجربه طربناكي، حاصل مواجهه «من و تويي» با امر قدسي است و سرشار از شور و شادي. تجربه هيبتناكي در مواجهه «ما و تويي» با امر قدسي روي مي‌دهد و لبريز از هراس و حيراني است. نتيجه اين پژوهش نشان مي‌دهد بسياري از نشانه‌ها چندلايه است و كاركرد ارجاعي دارد؛ روساخت‌هاي متعدّد نيز در افق‌هاي فرهنگي مختلف، ابزاري براي انتقال و انعكاس احساس و تجربه امر قدسي و تجربه ديني است.