تنوع ژنتيكي ژنوتيپ هاي سيب زميني حاصل از پرتوتابي با اشعه گاما در رقم كايزر

Evaluation of Genetic Diversity of Potato Genotypes for Some Traits Irradiated with Gamma Ray in Caesar Cultivar

اين پژوهش به منظور ايجاد تنوع ژنتيكي در ژنوتيپ هاي سيب زميني حاصل از پرتوتابي با اشعه گاما در رقم كايزر براي برخي صفات كمّي و رنگ گوشت غده، در پژوهشكده تحقيقات كشاورزي هسته اي كرج، شركت بهپرور سبلان اردبيل و ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي اردبيل در طي سال هاي 1391 و 1392 اجرا گرديد. پس از پرتوتابي گياهچه ها با دز 25 گري اشعه گاما، سه نسل در محيط MS واكشت گرديده و سپس به گلخانه انتقال داده شدند. تعداد 3000 گياهچه در گلدان هاي پلاستيكي 10×10 سانتي متر محتوي پيت ماس ميكسكار و پوكه معدني به نسبت 1:1 در گلخانه كشت شدند. از 3000 گياهچه پرتوتابي شده، تعداد 175 ژنوتيپ با 1424 عدد ميني تيوبر به وزن 7/4821 گرم با شدت گزينش 8/5 درصد انتخاب گرديدند. ميانگين تعداد و وزن ميني تيوبر در بوته به ترتيب برابر 14/8 عدد و 55/27 گرم و در شاهد 4 عدد و 40/17 گرم بودند. در سال 1392، ژنوتيپ هاي انتخابي به همراه شاهد (ارقام كايزر و آگريا) براساس طرح آماري آگمنت كشت و مورد بررسي قرار گرفتند. نتايج تجزيه واريانس صفات مورد مطالعه نشان داد كه بين ژنوتيپ ها از لحاظ كليه صفات مورد مطالعه، اختلاف معني داري وجود دارد. عملكرد غده در والد (رقم كايزر) 42/27 تن در هكتار و در ژنوتيپ ها بين 60-3 تن در هكتار، تعداد و وزن غده در بوته در والد، 555 گرم و 6 عدد و در ژنوتيپ ها 1200-60 گرم و 28-2 عدد مشاهده شدند. صفات عملكرد غده، تعداد و وزن غده در بوته، متوسط وزن غده و تعداد ساقه اصلي در بوته داراي تنوع بالايي بودند. در تجزيه عامل ها، 3 عامل مستقل از هم مجموعاً 07/83 درصد از تنوع را توجيه نمودند. عامل اول، عملكرد و اجزاي آن (صفات عملكرد غده، تعداد و وزن غده در بوته)، عامل دوم، يكنواختي غده (صفت متوسط وزن غده) و عامل سوم، ساختار بوته (صفات ارتفاع بوته و تعداد ساقه اصلي در بوته) نام گذاري شدند. ژنوتيپ هاي انتخابي (به تعداد 46 ژنوتيپ) داراي عملكرد غده بالا، تعداد و وزن غده در بوته بيشتر، غده هاي يكنواخت، عمق چشم سطحي و رنگ پوست و گوشت غده زرد تا زرد تيره بودند.

This research was performed to evaluate genetic diversity for some quantitative traits and tuber flesh color of potato genotypes irradiated with gamma ray of Caesar cultivar, at the Agricultural Nuclear Research Institute of Karaj, Ardabil Behparvar Sabalan Company and Ardabil Agricultural and Natural Resources Research Station during 2012 and 2013. The plantlets were irradiated with gamma rays at dose of 25 Gy. The plantlets were sub-cultured three cycles in MS culture and then were transferred to the greenhouse. The 3000 plantlets were planted in plastic pots 10×10 cm with Mikskaar peat-moss and punce (1:1 v/v) in the greenhouse. From 3000 plantlets irradiated belonging to 175 genotypes, 1424 mini-tubers waghed 4821.7 g, were selected with selection intensity of 5.8%. Mean minituber numbers and their weights per plant of genotypes were 8.14 and 27.55 grams and in that of control were 4 and 17.4 grams respectively. The selected genotypes along with control (Caesar and Agria cultivars) were planted in an augmented design in 2013. The ANONA results showed that there were significant differences among genotypes for all traits under study. The tuber yield in parental genotypes was 27.42 ton.ha-1 and in genotypes 3-60 ton.ha-1, number of tubers and their weight per plant in parental genotypes were6 and 555 g. and in genotypes 2-28 and 60-1200 g. respectivly. The tuber yield, tuber number and weight per plant, tuber average weight and main stem number per plant had high diversity. In factor analysis, three independent factors explained 83.07% of the total variation. These factors were: 1- yield and its components (tuber yield, tuber number and weight per plant) as the first factor, 2- the tuber uniformity (average tuber weight) as the second factor, and 3- plant structure (p) and height and number of main stems per plant)as the third factor. The selected genotypes (46 genotypes) possessed higher tuber yields, tuber numbers and weight per plant, tuber uniform, shallow eye depth, skin and flesh color of yellow to dark yellow.