بررسي اكولوژيكي تغييرات وضعيت مرتع و ارتباط آن با گونه هاي سمي

Ecological investigation of changes in rangeland condition and its relationship to poisonous plants

چكيده تغييرات شديد ساختار بهره برداري از مراتع باعث دگرگوني پوشش گياهي مراتع شده است كه هجوم گونه هاي سمي در مناطق عاري از پوشش گياهان بومي بعنوان نمادي از اين تغييرات مطرح است. آگاهي از درجات وضعيت مراتع باعث اتخاذ تصميم درست مديريت بهره برداري از مراتع مي گردد. به منظور بررسي روند اين تغييرات و ارتباط آن با حضور گونه هاي سمي، مراتع جواهرده رامسر تحت سه تيمار قرق بلندمدت (30 سال)، كوتاه مدت (7 سال) و منطقه چرايي انتخاب شد. به كمك پيمايش صحرايي اقدام به جمع آوري گونه ها و شناسايي آنها توسط منابع معتبر شد. تعدادي پلات به روش تصادفي در هر سايت به منظور تعيين وضعيت و گرايش انداخته شد. وضعيت مرتع به روش شش فاكتوره و گرايش نيز با استفاده از روش ترازوي گرايش تعيين شد. همچنين به منظور تعيين ميزان مصرف گونه هاي سمي توسط دام، از روش شمارش لقمه استفاده شد. نتايج نشان داده است كه در اين منطقه 133 گونه متعلق 19 تيره و 56 جنس حضور دارند. همچنين با توجه به وضعيت خوب (قرق بلندمدت)، متوسط (قرق 7 ساله) و ضعيف (تحت چرا)، 39 گونه بصورت سمي بوده است. 46 گونه مورد مصرف دام قرار گرفت كه از بين آنها 15 گونه داراي خاصيت سمي بوده اند. بنابراين مطالعه روند وضعيت مرتع در منطقه نشان داده است كه در مواقعي كه فشار چرايي شديد مي گردد و يا اينكه مراتع تحت چراي مداوم قرار دارند، گونه هاي بومي عرصه را به نفع گونه هاي مهاجم (كه اكثرا غيرخوشخوراك و سمي هستند) خالي مي كنند. اما بعضي از گونه هاي سمي بومي نيز وجود دارند كه با توجه به خاستگاه اكولوژيك خود، عرصه عاري از گونه هاي خوشخوراك را تحت اشغال خود درمي آورند.

Abstract Severe variations of exploitation structure in rangeland are caused to shakeup of plants vegetation in which invasion of poisonous plants in bare areas is a symbol of this deviation. Inkling of the rangeland condition’s values is brought about accurate decision to exploitation management in the rangeland. In order to investigating of this diversity processes, rangelands of Javaherdeh (Ramsar) under three treatments, include long term exclosure (30 years), short term exclosure (7 years), and grazing area, were selected. Collecting of species was done by patrolling in the sites and recognition of plants was also done by reliable references. Some plots are laid fortuitously down in order to determine the rangeland trend and condition which are settled by Trend Balance and six-factor methods. With a view to determine the utilision rate of poisonous plants by animal, Bit-count method was employed. Results showed that there are 133 species from 19 families and 56 genera in the study area. There are also 39 toxic plants in good (long-term exclosure), fair (7 years exclosure), and poor conditions (grazing area). 46 species are used by animal that 15 species of them were venomous plants. The study of rangeland condition trends, therefore, is shown that because of overgrazing or long term grazing, invader species, include unpalatable and toxic plants, occupy the land where palatable-endemic species depopulate it. Some poisonous species, however, exist in their own ecologic niches that occupy the bare land when there is not any palatable species.