نگاهي نو به ارايه جزييات در قرآن كريم بر اساس زبان‌شناسي نقشگرا

A New Viewpoint to Details Presentation in the Holy Quran based on Functional Linguistics

تاكنون بررسي‌هاي زبان‌شناختي بسياري درباره قرآن كريم صورت گرفته است كه عمدتاً در زمينه معني‌شناسي و تجزيه و تحليل متن قرآن (تحليل گفتمان قرآن) بوده است. اين پژوهش قصد دارد تا جزييات ارايه شده در دو سوره از قرآن كريم را با رويكردي نو بررسي كند. براي اين منظور با تكيه بر رويكرد نقش‌گرايي هاليدي به بررسي افزوده‌هاي حاشيه‌اي سوره‌هاي مباركه مايده و يوسف به عنوان نمونه هاي سوره‌هاي مدني و مكي مي‌پردازيم. در دستور نقشگراي نظام‌مند مطرح شده توسط هاليدي، افزوده‌هاي حاشيه‌اي، سومين نقش از نقش‌هاي سه‌گانه فرانقش انديشگاني هستند كه حاوي جزييات و اطلاعات حاشيه‌اي درباره متن هستند. افزوده‌هاي حاشيه‌اي با ارايه اطلاعات و جزييات بيشتر، ابزاري براي توصيف دقيق تر يك فعل، ابهام زدايي و افزايش محتواي تجربي متن محسوب مي شوند. نگارندگان پس از استخراج اين افزوده‌ها و تعيين بسامد آنها در سوره‌هاي مذكور، به تفسير انواع افزوده در اين دو سوره پرداخته و دلايل وجود افزوده‌ها با توجه به فراواني آنها را بررسي كرده اند. نتايج بررسي نشان مي دهد كه در مجموع، ميزان استفاده از افزوده ها در سوره مدني مايده بيش از سوره مكي يوسف است. پربسامدترين افزوده ها در هر دو سوره افزوده هاي سبب (دليل، هدف و ذينفع) و موقعيت (مكان و زمان) هستند كه مورد اخير در سوره مباركه مايده از بسامد بالاتري برخوردار است. پس از اين دو، افزوده هاي احتمال (شرط، پيش فرض و سازش)، افزوده هاي حالت (وسيله، كيفيت، مقايسه و درجه) و همراهي (هم كنشي و افزايشي) داراي بيشترين بسامد و افزوده-هاي موضوع، نقش (ظاهر و محصول) داراي كمترين بسامد هستند و افزوده زاويه ديد (منبع و نقطه-نظر) در هيچ يك از دو سوره يافت نشد. جزيياتي از جنسِ سبب، علت و انگيزه يك عمل، نشان دهنده توجه ويژه پروردگار به منشا و سبب امور و دعوت مخاطبان به تدبير در اين امور است. بسامد بالاي افزوده‌هاي موقعيت نيز حاكي از توجه ويژه خداوند متعال به مخاطب كتاب و محدوديتهاي نوع بشر و قابل فهم ساختن متن قرآن كريم براي مخاطب (انسان) است.

To date, a multitude of linguistic studies into the Quran, mainly in the fields of semantics and text analysis (discourse analysis) has been conducted. The present research aims to study the presented details in two surahs of the Quran with a new approach. To this end, based on Halliday’s functional approach, we studied the circumstantial adjuncts in two surahs of Ma’ede and Yusuf as two examples of Medinan and Meccan surahs. In the systemic functional grammar proposed by Halliday, circumstantial adjuncts are the third part of the triple roles of the experimental metafunction, which contain detailed information about the text. Circumstantial adjuncts are considered to be a tool for a more detailed description of a verb, disambiguation and enhancement of the experimental content of the text, by providing information and details. After the adjuncts are extracted, the authors determined the frequency of them in the two surahs and studied the reasons for their existence with respect to their frequency. The results show that, overall, the rate of the use of the adjuncts in Ma’ede as a Medinan Surah is over Yusuf as a Meccan surah. The most frequent adjuncts in both surahs were causal (reason, purpose and beneficiary) and locative and temporal (place and time), with the latter being more frequent in the surah of Ma’ede. After these two adjuncts, adjunct of contingency (condition, presupposition and concession), adjuncts of manner (means, quality, comparison and degree) and adjuncts of accompaniment (interactive and additive) have the highest frequency and other circumstantial adjuncts including topic and role (guise and product) are the lowest in frequency; adjuncts of point of view (source and viewpoint) were not found in any of them. Details such as cause reason and motivation for an action show God’s particular attention to the origin and cause of affairs and invites addressees to meditate on these matters. Godʹs Special attention to the audience of the Holy Quran and the humansʹ general inability to understand it is also indicated by the high frequency of location adjuncts.