فصد و حجامت در ادب فارسي

Cupping and Phlebotomy in Persian literature

زمينه و هدف: طب سنتي و از جمله حجامت يكي از روش‌هاي بكار گرفته‌شده در معالجه برخي از بيماري‌ها در ايران و بسياري از كشورهاي جهان است. ما در اين مقاله تنها حجامت را از ديدگاه شاعران فارسي‌زبان ارزيابي و بررسي مي‌كنيم و به هيچ‌وجه از حسن و زيان اين روش درماني سخني به ميان نمي‌آوريم. بررسي زواياي مختلف علمي آن تنها از عهده صاحب‌نظران علوم پزشكي برمي‌آيد، اما بررسي آن از ديدگاه ادبي نيز قابل توجه است. امروزه برخي حجامت را يك روش سنتي و كارآمد براي درمان برخي بيماري‌ها پذيرفته‌اند، اما برخي پزشكان به دلايل گوناگون مخالف حجامت هستند. به هر حال هدف نهايي اين تحقيق انعكاس ديدگاه ادبا و شعراي فارسي‌زبان درباره حجامت است. بررسي ديدگاه شاعران كهن ايراني در باره حجامت بسيار قابل توجه است. تاكنون درباره حجامت مقالات متعددي نوشته و منتشر گرديده است، اما بررسي آن از ديدگاه شاعران كهن تا كنون سابقه نداشته است. روش: روش تحقيق ما بدين صورت است كه به ديوان شاعران مطرح كهن مراجعه و ابيات مربوط به حجامت و فصد را يادداشت و به تحليل آن‌ها پرداخته‌ايم. نتيجه‌گيري: تا آنجا كه بررسي ما نشان مي‌دهد، اغلب شعرا و ادباي فارسي‌زبان (و گاه عرب زبان) كه از حجامت و فصد سخني به ميان آورده‌اند، آن را يك شيوه درماني كارآمد و لازم‌الاجرا در درمان برخي از بيماري‌ها دانسته‌اند. ارزيابي چگونگي نگرش شاعران به مقوله حجامت مي‌تواند فتح بابي براي متخصصين اين امر باشد، چون بسياري از علوم مدرن، بر اساس نظريه ادبا و دانشمندان كهن علم سنتي پايه‌ريزي مي‌شود. در واقع كتاب قانون و شفاي ابوعلي سينا و ذخيره خوارزمي و كتب علمي ديگر كه هر كدام منبع ارزشمند و مهمي هستند، هنوز هم براي علم مدرن جايگاه و كارايي خود را حفظ كرده‌اند.

Background: Traditional cupping is one of the methods that be used used in the treatment of some diseases in Iran and many countries around the world. This study is significant from a literary perspective, providing a different aspect of science to those that come from the medical experts. Although cupping is accepted by some as a traditional and effective method of treating certain diseases, some doctors are against it because of different reasons different reasons some doctors are against it. The main goal of this study is to show the views of the Persian poets in phlebotomy. Although many researchers have published articles about cupping; this study presents the first research to consider the perspective of the Persian poets. Conclusion: As far as our study shows, most poets and scholars of Persian (and Arab) language that have mentioned cupping and phlebotomy, have presented it as binding and effective therapy in the treatment of some patients. How to approach the issue of letting poets can be conquered Bobby for the professionals, because a lot of modern science, literary theory, and scientists are ancient traditional knowledge base. It may be wise for us to remember the rule book and healing Avicenna and Al-Khwarizmi and other scientific works, which are still valuable as a reference source for modern science, have maintained their status and performance.