محاسبه شاخص آسيب پذيري اقليمي مبتني بر مدل ضربي-نمايي استان سيستان و بلوچستان

A New Climate vulnerability Index; Sistan and Baluchistan province

افزايش مواجهه با تغيير(پذيري) اقليم، افزايش آسيب پذيري را در پي دارد و جامعه اي كه ظرفيت سازگاري كم و حساسيت اقليمي بالايي دارد مستعد آسيب بيشتر است. كاهش آسيب پذيري به سياست و استراتژي هاي سازگاري وابسته است و طراحي و ارزيابي اين استراتژي ها به اندازه گيري آسيب پذيري اقليمي نياز دارد. در اين مطالعه با هدف توسعه شاخص آسيب پذيري اقليمي، ابتدا نمره ي عامل مواجهه با تغيير(پذيري) اقليم براي ايستگاه هاي زابل، زاهدان، ايرانشهر و چابهار در دو دوره ي پنج ساله محاسبه شد. سپس نمرات عوامل ظرفيت سازگاري و حساسيت اقليمي به كمك داده هاي سرشماري و سالنامه-هاي 1385 و 1390 استان هاي كشور تعيين شد. با توجه به ماهيت مسيله آسيب پذيري و عوامل موثر آن، بر مبناي مدل ضربي- نمايي، شاخص آسيب پذيري اقليمي طراحي شد. سپس براي چهار محدوده و كل استان، شاخص و درجات آسيب پذيري محاسبه شد. نتايج نشان داد هر چند ظرفيت سازگاري استان نسبت به قبل بيشتر شده ولي به دليل افزايش مواجهه و حساسيت اقليمي، ميزان آسيب پذيري 3/16 درصد بالاتر رفته است. مساحت محدوده هاي خيلي زياد آسيب پذير از 5/57 درصد به 100 درصد كل استان افزايش يافته كه بيانگر گسترش فضايي آسيب پذيري مي باشد. نتيجه ي كلي اينكه كاهش آسيب پذيري نياز به سنجش دقيق و مستمر آن، افزايش ظرفيت سازگاري و كاهش حساسيت هاي اقليمي دارد.

The more exposure to Climate change / variability, the more vulnerability and a community with low adaptive capacity and high sensitivity is more vulnerable. Vulnerability reduction depends on adaptation policy and strategies. Designing and assessing these strategies require climate vulnerability (CV) measuring. To produce a new CV index, as a main propose of this study, first: The score of exposure factor for two five span years was calculated based on four synoptic stations data (Zabol, Zahedan, Iranshahr and Chabahar). Second: The scores of adaptive capacity and climate sensitivity were determined using all of the country census and yearbook data for 1385 and 1390. Third: Due to the nature and factors of vulnerability, a climate vulnerability index was developed based on the multiplicative-exponential model (CVIMEM). Forth: The index was calculated for the province and sub regions. The result shows, although the Sistan and Baluchistan (SB) adaptation capacity was increased, but because of the increased exposure and sensitivity, this province is 16.3% more vulnerable. Area with very high vulnerability label expanded from 57.5% to 100%, which reflects the spatial expansion of vulnerability over SB. The overall result is that vulnerability reduction needs for accurate and continuous measurement, on the increase adaptation capacity and mitigate climate sensitivity.