استفاده بي‌رويه از پرسشنامه‌ها در انجام تحقيقات در ايران: بررسي دو مورد

Over-use of questionnaires in conducting research in Iran: Two cases

سابقه و اهداف: در كنار رشد فزاينده تعداد مجلات و دانشجويان تحصيلات تكميلي، شاهد تعداد بسياري تحقيقات مبتني بر پرسشنامه‌هاي گوناگون با موضوعات مشابه در اين نشريات هستيم. اين مطالعه بر آن است تا روند رو به رشد انتشار مقالات حاصل از پژوهش‌هاي مبتني بر پرسشنامه، با تاكيد بر دو نمونه شناخته شده مرتبط با اختلالات رواني، شامل پرسشنامه‌هاي Beck و General health quality (GHQ) را در ايران بررسي نموده و با وضعيت جهاني مقايسه نمايد. روش بررسي: اين مطالعه از نوع مروري نظاممند است و به بررسي 412 عنوان مقاله كه طي سال‌هاي 1386-1390 از دو پرسشنامه Beck و GHQ براي انجام پژوهش استفاده كردند شامل 248 عنوان مقاله از پرسشنامه Beck و 164 مقاله از پرسشنامه GHQ)) پرداخته است. كلمات كليدي مرتبط در پايگاه‌هاي اطلاعت علمي داخلي شاملIranmedex ، پايگاه اطلاعاتي جهاد دانشگاهي و Magiran و نيز پايگاه‌هاي خارجيPubMed و Science Direct جستجو شدند. يافته‌ها: ميزان انتشار مقالات از پرسشنامه‌هاي ياد شده رو به رشد است. طي سال‌هاي 1386-1390 تعداد مقالات منتشره از پرسشنامهBeck در ايران دو و نيم برابر آمريكا و 5/18% كل جهان بوده است. با توجه به كل تعداد مقالات منتشره در زمينه علوم پزشكي در ايران نسبت به جهان كه كمتر از 3/1% مي‌باشد، اين رقم بالا است. همچنين تعداد مقالات منتشره از پرسشنامه GHQ از ايران تقريباً 10 برابر آمريكا و 50% كل جهان بود. نتيجه‌گيري: استفاده بي‌رويه از پرسشنامه‌ها در انجام تحقيقاتي كه قبلاً مكرراً انجام شده‌اند نوعي اتلاف منابع است. توصيه مي‌شود محققان و دانشجويان بيشتر به مطالعات مداخله‌اي جهت حل مشكلات شناخته شده سلامت، از جمله افسردگي پرداخته و مراكز تحقيقاتي و سردبيران مجلات نيز در تصويب و انتشار نتايج اين گونه تحقيقات توجه بيشتري مبذول نمايند.

Introduction Despite increasing of scientific Journals number and post graduate students, there is risk of over production of research papers using various well known questionnaires. This study investigate the trend of publishing articles based on two commonly used psychological questionnaires of Beck and general health quality (GHQ) in Iran and to compare the trend with other parts of the world. Methods: This study is a systematic review investigated 412 articles published from 2006-2011 in local and international journals which used Beck and GHQ questionnaires. Most (248) articles included in this study used Beck questionnaire and 146 articles used CHQ. Key words searched to find papers in this study were Beck, GHQ, general health quality, depression. Major local scientific databases including IranMedex, Scientific information database and Magiran and also international databases including PubMed and Science Direct were searched. Results: Publication rates for articles using the two questionnaires are on rise. During 2006-11 number of published articles from Beck questionnaires in Iran was 2.5 folds more than the United States and 18.5% of the total articles published in the world. Considering that Iran has about 1.3% of share of medical science publication of the world, those figures are high. Furthermore, number of published articles using GHQ questionnaires in the same period was ten times more than the United States and 50% of the world. Discussion: Over use of questionnaires in doing and publishing similar studies is a waste of resources. This study recommends that researchers focus more on interventional studies to reduce burden of psychological disorders. Research centers and journal editors should also carefully consider similar studies published in recent years before funding similar projects or accepting their results for publication.