تشخيص و پراكنش جغرافيايي ويروس‌هاي قابل انتقال با سفيد بالك‌ها در برخي از گلخانه‌هاي خيار ايران

Detection and geographical distribution of whitefly transmitted viruses in cucumber greenhouses in Iran

تعداد زيادي از ويروس‌هاي گياهي قابل انتقال توسط سفيد بالك‌ها همراه و يا دخيل در نشانه‌هاي زردي از مزارع و يا گلـخانه‌هاي خيار در دنيا گزارش شده‌اند. در سال‌هاي اخير، نشانه‌هاي زردي و جمعيت‌هاي زيادي از سفيد بالك‌ها در بسياري از گلخـانه‌هاي خيار در ايران مشاهده گرديده است. در اين تحقيق در سال‌هاي 90 و 91، تعداد 287 نمونه برگ خيار با نشانه‌هاي زردي و تردي برگ‌ها از گلخانه‌هاي خيار در استان‌هاي تهران، سمنان، اصفهان و يزد جمع آوري و آلودگي آنها به برخي از ويروس‌هاي قابل انتقال با سفيد بالك‌ها از قبيل ويروس زردي رگبرگ خيار (Cucumber vein yellowing virus, CVYV)، ويروس زردي سبزرد كدوييان (Cucurbit chlorotic yellows virus, CCYV)، و ويروس كوتولگي زرد كدوييان (Cucurbit yellow stunting disorder virus, CYSDV) به روش (Double antibody sandwich enzyme-linked immunosorbent assay, DAS-ELISA) و واكنش زنجيره‌اي پليمراز (Reverse transcription polymerase chain reaction, RT-PCR) مورد بررسي قرار گرفـت. نتايـج به دست آمده نشانگر آلودگي 52، 42 و 18 درصد نمونه‌ها(به ترتيب) به CCYV، CVYVوCYSDV بود. دو ويروس CCYV و CVYV در تمام مناطق مورد بررسي رديابي و CYSDV در استان اصفهان رديابي نگرديد. حدود 62 درصد نمونه‌هاي آلوده داراي آلودگي هم زمان به دو و يا بيش از دو ويروس بودند. بيشترين آلودگي هم زمان مربوط به آلودگي‌هاي هم زمان CCYV+CVYV (49 درصد) بود. نــاحيه‌اي از ژن (Heat shock protein 70, hsp70) سه جـدايه ايـراني CYSDV به اندازه 460 جفت باز تكثير و تعيين توالي گرديد. بر اساس نتايج بدست آمده از تحليل فيلوژنتيكي، جدايه‌هاي ايراني CYSDV در گروه مجزايي از ساير جدايه‌هاي گزارش شده اين ويروس قرار گرفتند كه مي‌تواند نشانگر منشا ژنتيكي متفاوت جدايه‌هاي ايراني باشد. نتايج بدست آمده از اين تحقيق نشانگر وجود آلودگي‌هاي گسترده به ويروس‌هاي قابل انتقال با سفيد بالك‌ها همراه با نشانه‌هاي زردي در گلخانه‌هاي خيار مورد بررسي مي‌باشد.

In recent years, yellowing symptoms and high population of whiteflies have been observed in many cucumber grown greenhouses in Iran. During 2011- 2012, surveys were performed in the major cucumber growing greenhouses of Tehran, Semnan, Isfahan, and Yazd provinces of Iran and a total of 287 leaf samples showing yellowing and thickening symptoms were collected. The samples were tested for the presence of whitefly-transmitted viruses (WTVs) such as Cucurbit chlorotic yellows virus (CCYV), Cucumber vein yellowing virus (CVYV) and Cucurbit yellow stunting disorder virus (CYSDV), using double/triple antibody sandwich enzyme-linked immunosorbent assay (DAS/TAS-ELISA) and reverse-transcription polymerase chain reaction (RT-PCR). The majority of the collected samples were infected by CCYV and CVYV (52 and 42%, respectively), and detected in all surveyed provinces. The least infection of samples was related to CYSDV (18%) which not detected in Isfahan province. Mixed infections were also found in 62% of the symptomatic samples. Double infection was the most mixed infection: CCYV+CVYV (49%). A 460 bp fragment of heat shock protein gene (hsp70) of three Iranian CYSDV isolates was amplified and sequenced. Phylogenetic analyses based on the nucleotide sequence of amplified fragment showed that Iranian isolates of CYSDV clustered into a separate clade than other isolates of this virus. The results of this study showed the presence of high level of WTVs infection in greenhouses associated with yellowing symptom induction.