ارزيابي فرسايش و رسوب‌دهي در حوزه آبخيز كرج با استفاده از مدل هيدروفيزيكي

Evaluation of sediment yield in Karaj basin by Hydro-physical model

در اجراي برنامه‌هاي حفاظت خاك و مبارزه با فرسايش در حوزه آبخيز كرج، به‌منظور جلوگيري از اتلاف وقت و هزينه، لازم است ابتدا مناطق حساس به فرسايش در آن شناسايي و اولويت‌بندي شوند. با توجه به‌وجود سد كرج در اين حوضه و مسيله كاهش عمر مفيد آن، در اين تحقيق از مدل هيدروفيزيكي براي به‌كارگيري عوامل اصلي فرسايش و نيز امكان برآورد نسبتاً دقيق وضعيت فرسايش و رسوب، بدون نياز به بررسي‌هاي گسترده و زياد ميداني استفاده شده است. مقايسه مقدار رسوب اندازه‌گيري شده در ورودي سد با مقدار رسوب برآورد شده از طريق اين مدل، بيان‌گر دقت آن در تعيين پتانسيل رسوب‌دهي هر يك از زيرحوضه‌ها است. در بررسي نقش عوامل به‌كار گرفته شده در اين مدل بر فرسايش و توليد رسوب، تجزيه و تحليل عاملي به‌وسيله نرم‌افزار SPSS بر روي متغيرهاي دخيل در مدل بر اساس معيار ريشه پنهان، ماتريس همبستگي و ماتريس دوران متعامد صورت گرفته كه نشان مي‌دهد متغيرهاي مساحت و شيب حدود 35.5 درصد و متغيرهاي فرسايش، بارندگي و پوشش گياهي نيز به‌ترتيب 27.9، 18 و 10.9 درصد از تغييرات رسوب را تخمين مي‌زنند. در واقع مجموعه‌ اين عوامل، بيشينه 92 درصد از تغييرات رسوب زيرحوضه‌ها را پوشش مي‌دهند.

In this research, Hydro-physical model was used for estimating of potential sediment yield in sub- basin of Karaj watershed. In this model limited field survey is required and five main factors as vegetation cover, rainfall, erosion ability, topography and area were used. The results of comparison made between the observed sediment yields in the gauged station of Siera with the estimation made by the model were highly correlated. Factor analysis by SPSS software was used for determining the role of those factors on erosion and sediment yield. The results showed those factors covered about 92% of sediment changing in sub-basins.