پهنه‌بندي خطرات سيل در مناطق شهري با استفاده از WMS و HEC-RAS، مطالعه موردي: اشنويه، استان آذربايجان غربي

Zonation of flood dangers in urban regions, using WMS and HEC-RAS, case study: Oshnavieh, Western Azerbyjan province

با توجه به وقوع سيلاب‌هاي خسارت‌زا در اكثر حوزه‌هاي آبخيز كشور، ضرورت ايجاد سامانه‌هاي پيش‌بيني، پهنه‌بندي و نيز برآورد سيل دراين حوضه‌ها بيش از پيش مورد توجه قرار گرفته است. در حال حاضر با افزايش قابليت دسترسي به اطلاعات رقومي و كارآيي تحليل‌هاي كامپيوتري، سامانه اطلاعات جغرافيايي(GIS)، نقش به‌سزايي را در مدل‌سازي هيدرولوژيكي و هيدروليكي ايفا مي‌نمايد. نرم افزار (WMS) از جمله نرم افزارهاي جديدي است كه به پهنه‌بندي سيلاب مي‌پردازد. در اين تحقيق بخشي از رودخانه گلاز كه از داخل شهر اشنويه عبور مي‌كند و داراي پتانسيل سيل‌خيزي نسبتا بالايي بوده و خسارات زيادي بر زير ساخت‌هاي شهري وارد كرده است، انتخاب، و هدف اصلي اين تحقيق مطالعه پتانسيل و پهنه‌بندي سيل در منطقه فوق است. به‌منظور برآورد سيل، با توجه به موجود بودن ايستگاه هيدرومتري و داده‌هاي تاريخي حداكثر سيل لحظه‌اي، از توزيع‌هاي آماري نرمال، لوگ نرمال دو پارامتري، لاگ نرمال سه پارامتري، لاگ پيرسن تيپ III و گامبل استفاده و به‌منظور تعيين توزيع برتر از تست PPCC استفاده شد. براي پهنه بندي عمق سيل، پس از آن كه پروفيل سطح آب به‌وسيله مدل HEC-RAS و به‌ازاي دوره برگشت‌هاي 25، 50 و 100 سال محاسبه شد، نتايج به نرم افزار WMS وارد شد كه منجر به توليد نقشه‌هاي پهنه‌بندي ‌سيل در طول مسير آن در شهر شد. نهايتا نقشه‌هاي پهنه‌بندي خطرات سيلاب با تعريف تابع خطر، در محدوده شهر تهيه شد. نتايج نشان داد كه رودخانه گلاز در محدوده شهر اشنويه، به‌دليل مديريت‌هاي ناصحيح و غير اصولي، مقطع اصلي خود را از دست داده و بيش‌تر به يك كانال تبديل شده است و مقطع اين رودخانه قابليت عبور سيلاب‌هاي با دوره برگشت 25 سال به بالا را ندارد. به‌همين منظور خسارات ناشي از سيل در اين شهر در دوره برگشت‌هاي بالا، غير قابل جبران خواهد بود. با توجه به اين نقشه‌ها، مواضع پر خطر در شهر قابل تفكيك و شناسايي بوده و مي‌توانند در خصوص برنامه‌ريزي‌هاي شهري اولويت‌بندي شوند.

Due to flood damage of most watersheds in the country, the necessity of forecasting systems, zoning and flooding are more consideration. Now with the increasing availability of digital information and computer analysis, geographic information systems (GIS), play important role in the hydrological and hydraulic modeling. WMS Software, including new software that zoning flood explored. In this research a part of the Glaz River that passes the Oshnavieh city and has the potential to high flooding potential and damage of the infrastructure the city has selected. The main objective of this research is flood zonation in the region. In order to estimate the flood, according to historical data available and hydrometric stations and the maximum instantaneous flood, normal statistical distribution of, log normal two parametric, log normal three parametric, log Pearson type III and Gamble used. To determine the distribution of superior Test PPCC was used. For zoning depth of flooding, after calculation of the hydraulic profile of the water surface by the model (HEC-RAS) and Then the water surface profile model (HEC-RAS) for the return periods of 25 and 50 and 100 per year was calculated. Finally, flood hazard zonation maps defining the risk function, in the city was prepared. Results showed that the river within the Oshnavieh city limits Glaz River due to improper management, and more has become a channel and the ability to cross the river passing through floods with return periods of 25 years and more. Similarly flood damages with high return periods will be irreparable in the city. According to these maps, high-risk positions and can be identified and prioritized in urban planning.