تيوري سيستمي خلاقيت در سازمان

System Theory of Creativity in the Organization

زمينه: با وجود ضرورت روزافزون خلاقيت در حيات فردي و اجتماعي بشر، هنوز هم افراد به‌ويژه مديران درك و فهم درستي از مفهوم پيچيده و مبهم خلاقيت ندارند و در نتيجه در مديريت كردن استعداد خلاقيت با چالش بنيادين مواجه مي‌شوند و عموماً نادانسته خلاقيت را محدود مي‌كنند. زيرا، نه‌تنها خلاقيت در زمره پيچيده‌ترين رفتارهاي انساني قرار دارد، بلكه تحقيقات انجام‌شده در زمينه مفهوم خلاقيت به‌طور كلي پراكنده، ناسازگار و غير منسجم است و بر اين اساس، اين تحقيقات پيشنهادهاي كاربردي واضح و مشخصي براي مديريت خلاقيت ارايه نمي‌كنند. هدف: تحقيق حاضر با هدف وحدت بخشيدن به ادبيات پراكنده و ناسازگار خلاقيت در عرصه سازمان در قالب يك تيوري در راستاي مديريت مفهوم پيچيده و مبهم خلاقيت، انجام شده است. روش: با رويكردي سيستمي- اكتشافي و بهره‌گيري از روش‌هاي فراتحليل و تحليل محتوا، 490 تحقيق مطالعه و بررسي شد كه طي سال‌هاي 1950 تا 2012 ميلادي در مورد خلاقيت انجام شده‌اند. يافته‌ها: پردازش داده‌هاي استخراج‌شده از تحقيقات، به اكتشاف تيوري سيستمي خلاقيت منجر شد. اين تيوري بر محور سلسله مراتبي از متغيرها شامل ابعاد، عوامل، مولفه‌ها، شاخص‌ها و همچنين روابط حاكم بر آن‌ها به ادبيات پراكنده، نامنسجم و ناسازگار خلاقيت وحدت بخشيد و بيان‌گر آن است كه خلاقيت پديده‌اي سيستمي است كه متشكل از ابعاد سه‌گانه چگونگي، چيستي و چرايي است. چگونگي خلاقيت بيان‌گر ورودي‌هاي سيستم خلاقيت يا عوامل موثر بر خلاقيت است كه عبارت‌اند از چهار عاملِ فردي، شغلي، گروهي و سازماني. چيستي خلاقيت به فرايند سيستم خلاقيت اشاره دارد و شامل عوامل سه‌گانه خلاقيت فردي، خلاقيت گروهي و خلاقيت سازماني است. چرايي خلاقيت بيان‌گر اهميت و ضرورت است يا آنچه از سيستم خلاقيت حاصل مي‌شود كه عبارت‌اند از عوامل دوگانه خروجي و پيامد. نتيجه‌گيري: بر اساس سطوح چندگانه تيوري سيستمي خلاقيت (ابعاد، عوامل، مولفه‌ها و شاخص‌ها) و روابط حاكم بر آن‌ها، مي‌توان در عرصه سازمان خلاقيت را مديريت كرد. به اين‌ صورت كه اين تيوري به افراد و به خصوص مديران كمك مي‌كند تا با رويكردي سيستمي از سطح ابعاد، عوامل، مولفه‌ها تا شاخص‌ها درك كنند كه خلاقيت چيست چرا به آن نياز دارند و چگونه مي‌توانند آن را ارتقا دهند.

Background: In spite of the increasing importance and necessity of paying attention to the stance of creativity in today’s world in terms of individual and collective life of human, the concept is yet ignored among the managers. The concept of creativity is among the most complex human behaviors and most researches in the field of creativity are mostly scattered, inconsistent and incoherent on the subject. This research tried to offer a clear application to manage creativity. Objective: This study aimed to unite the scattered and inconsistent literature on creativity in the form of a theory. Method: Exploratory-qualitative approach, meta-analysis, and content analysis methods were employed in this research. Some 490 researches which were conducted during 1950 to 2012 on creativity were studied. Results: Processing data derived from research led to the discovery of the systems theory of creativity. This theory is based on hierarchy of variables including size, elements, components and indicators. Creativity and innovation phenomenon indicates that the system is composed of multiple dimensions. Creativity and innovation system inputs or factors affect creativity that includes four factors: personal, departmental, professional, and organizational. What is Creativity? Creativity refers to the system and consists of three individual creativity, group creativity and organizational creativity. Why creativity reflects the importance and necessity, or what the result will be the creation of systems that include output and outcome factors. Conclusion: Based on the multiple levels of creativity (dimensions, factors, components and indicators) as well as the relations governing them, creativity can be managed at organizations.