تاويل هنجارمحور در حكمت متعاليه

Norm-based Tawil in Transcendent Philosophy

تاويل در حوزه معرفت‌شناسي ديني، كلامي، فلسفي و عرفاني از واژه‌هاي پركاربرد و پرتاثير است. حكماي متعالي و عرفاي محقق قلمرو تاويل را به حوزه هستي‌شناسي نيز مرتبط دانسته و سرچشمه تاويل در حوزه الفاظ و مفاهيم را در اين مبدا مستقر ديده‌اند. بيان ربط اين دو حوزه از اهداف مهم حكماي متعالي در تفسير متون ديني است كه پيشاپيش سبب زدودن شبهات نيز مي‌شود. برجسته‌سازي مقصود و همگرايي اين دانايان در منظور از تاويل شايسته و بيان زيرنهاد آن، همسان‌‌بودن كتاب تدوين و كتاب تكوين در نياز به كاربرد تاويل براي راهيابي به حقيقت موجودات و تاثير منحصربه‌فرد نگاه يگانه‌انگار به هستي و فراسو قراردادن آموزه‌هاي ديني، همانند ظاهر و باطن، از اهم مقاصدي است كه در اين نوشتار براي شفاف‌سازي فرايند تاويل دنبال مي‌‌شود. ‌همچنين، بي‌اساس‌بودن ادعاي ظاهرگرايان در نفي مطلق تاويل و اتهام تاويل‌گرايي گزافه‌محور عليه رقيبان خود رهاورد ارزشمند اين تبيين است. تاريخ ممتد ظاهرگرايي گواه حملات پرتعصب‌ و مجادلات اشباع از تصلب در برابر اعمال قواعد عقلي و شهودي در فهم مقاصد ژرف ظواهر متون ديني است. دامنه شبهه‌هاي ظاهرگرايان از منع مطلق تاويل تا تحريف مفهوم و مصداق آن گسترده‌ است، اما ساختار ادبيات متون ديني آن‌ها را به گذر از ظاهر و اراده معناي غيرلغوي و دستور زباني و كاربرد تاويل ناگزير كرده ‌است. بيش از همه، حكمت متعاليه آماج اتهامات بي‌اساس اين گروه است و ايجاب مي‌كند با نگاهي همه‌جانبه در قلمرو لفظ و معنا، و در ساحت كتاب تدوين و تكوين، سير كاربرد تاويل در سنت و سيره‌ حكمت متعاليه در مواجهه با متون ديني بررسي شود. در اين پردازش طرح بديع حكمت متعاليه يعني جمع بين بقاي الفاظ بر معناي ظاهري و گذر به باطن معنا، در مواجهه با متون ديني محسوس، و كارامدي اين روش براي دست‌يابي به ژرفاي آموزه‌هاي خردپرور ديني ملموس است.

"Tawil" (hermeneutic) is a very common and influential keyword in theological, philosophical, mystical, and religious epistemological literature. Transcendent philosophers and mystics believe that "Tawil" is also related to ontology and that the roots of the esoteric meanings of terms and concepts are laid in this field. Exposing the relation between these two fields is one of the most important goals of transcendent philosophers which also removes doubts beforehand. Magnifying the intention of these scholars by appropriate "Tawil " and its foundations, the necessity of using the esoteric meaning to unearth facts of the book of "TADWIN" and the book of "TAKWIN" (existence), unique effect of monistic attitude about the universe, and prioritizing religious thoughts, like esoteric and exoteric meaning, are the main goals of this article in clarifying the process of "Tawil ". Another result of this article is to prove that the claims of exoterisits in the denial of "Tawil" and the accusation of extremist esotericism against their rivals is a fallacy. Exoterists have faced the application of intellectual and intuitive rules to get the profound meaning of religious literature with fanatical disputes and attacks. In this regard, the Transcendent Philosophers are targets of accusation. Therefore, it requires to address the process of using "Tawil" to explain the religious literature with a comprehensive consideration of terms and concepts, and of the book of "TADWIN" and the book of "TAKWIN". In this article, I shall demonstrate the novelty of innovative approaches of Transcendent Philosophy, a way to obtain esoteric meaning while the exoteric meaning is kept unchanged, in facing to religious literature, and the fruitfulness of these approaches for reaching profound meanings of enlightening religious doctrines.