مباني و راه‌حل‌هاي ملاصدرا در مسيله شر

Mulla Sadra on the Problem of Evil

در اين نوشتار، مباني و راه‌حل‌هاي ملاصدرا در مسيله شر بررسي شده است. وي از جمله فيلسوفاني است كه با تلاش وافر، ضمن طرح انواع شبهاتي كه صفات كليدي علم، قدرت و خيرخواهي خداوند را نشانه رفته‌اند و به تبع آن احسن‌بودن نظام عالم را نيز زير سوال برده‌اند، با مددگرفتن از اصول و مباني حكمت متعاليه خود، راه‌حل‌هاي منطقي براي آن‌ها ارايه مي‌كند و همچنان بر اعتقاد خود به خير محض‌بودن خدا، قدرت مطلقه، حكمت بالغه، علم بي‌منتها و احسن‌بودن نظام صادر از او تاكيد دارد. اصلي‌ترين مبناي ملاصدرا در پاسخ‌گويي به شبهات در اين زمينه اصالت وجود است و راه‌حل‌هاي اساسي او در اين خصوص، از الگوي عدمي‌بودن شر و مجعول بالعرض بودن آن تبعيت مي‌كند، يعني همان راه‌حل‌هايي كه فيلسوفان يونان باستان نظير افلاطون و ارسطو در اين باب عرضه كرده‌اند، اما نوآوري ملاصدرا در اين باب بازگشت به استفاده كاربردي از اصل اصالت وجود و مساوق قراردادن آن با خير است، علاوه بر اين‌كه از براهين لمّي و انّي در حل مسيله مدد گرفته است؛ مهم‌ترين يافته‌هاي وي حل مشكل ثنويت و همواركردن بستر توحيدي در حوزه عمل و نظر براي هضم مسيله شر و پاسخ‌گويي مناسب به شبهات مطرح‌شده آن است. اين بحث در مقاله حاضر به‌تفصيل بيان مي‌شود.

In this article, Mulla Sadra’s account of the problem of evil is considered. He is one of the philosophers who attempt to provide logical solutions for the problems which stem from divine attributes (omniscience, omnipotence and goodness) by appeal to the bases of Transcendent Philosophy and thus defend God’s omniscience, omnipotence, goodness, wisdom and defend this world to be the best possible one. The most basic factor in answering the doubts in this respect is principality of existence and his basic solutions in this respect, as in the case of some Greek philosophers such as Plato and Aristotle, follow the model of understanding evil to be nonexistent and accidentally made. Mulla Sadra’s innovation, however, is his use of the principle of principality of existence and its equivalence to goodness. Moreover, he makes use of a priori and a posteriori arguments to solve the problem. Therefore, by solving the problem of evil, he suggests solutions for the problem of dualism and gives way to monotheism. We provide this discussion in following article.