از كاخ تا شهر(بررسي و شناسايي شيوه هاي انتقال آب اردشيرخوره (گور)در دوران ساساني و اسلامي)

From the Palace to the City: Survey the Watering System of Ardashir Khowarah During Sassanid and Islamic Period

یكی از ویژگی‌های عظیم ساسانیان، به‌كارگیری شیوه‌های انتقال آب با پشتوانه‌ی سیاسی، اداری و فنی قوی است كه سرزمین خشك و نیمه‌خشك فلات ایران را، به مكانی امن برای زندگی مستمر و طولانی تبدیل كرد. دشت فیروزآباد (اردشیرخوره / گور) نمونه‌ای از نظام منسجم و دقیق بهره‌برداری از منابع آب، از شكل‌گیری تا شكوفایی در مناطق نیمه‌خشك فلات ایران است كه تا 18 قرن پس از اردشیر، بنیان‌گذار شاهنشاهی ساسانی، به‌عنوان شاه‌رگی حیاتی، دشت فیروزآباد را برای سكونت اجتماع‌های انسانی زنده نگه‌داشته است. دشت فیروزآباد سرشار است از بناهای بزرگ و یادمانی، از بنیان‌گذار شاهنشاهی ساسانی به هم‌راه استقرارهای پیرامونی آن‌ها، كه تا كنون به مطالعه الگوی استقراری، شیوه‌های انتقال آب آن‌ها در دشت فیروزآباد، در دوره‌های  ساسانی و اسلامی پرداخته نشده است. این‌كه چه تدابیری برای مدیریت منابع و انتقال آب به اردشیرخوره (گور) در دوران ساسانی و اسلامی در نظرگرفته شده بود؟ میزان انطباق مطالعات باستان‌شناختی با روایات تاریخی تا چه حدی است؟ مسائلی است كه در این تحقیق در پی پاسخ به آن‌ها هستیم. این پژوهش، با رویكردی تاریخی- تطبیقی و با استفاده از مطالعات میدانی و كتابخانه‌ای و تطبیق آن‌ها با یكدیگر به بررسی نقش آب در شكل‌گیری بناهای اوایل دوره‌ی ساسانی و شیوه‌های انتقال آب، به شهر اردشیر خوره (گور) در طول 16 قرن حیات آن می‌پردازد. مطالعات باستان‌شناختی نگارندگان، روشن ساخت كه آن‌چه در منابع دوران ساسانی و اسلامی در مورد شیوه‌های انتقال آب به شهر اردشیرخوره آمده است، قابل اثبات بوده و رودخانه فیروزآباد نقشی اساسی در شكل‌گیری بناهای اوایل دوره‌ی ساسانی داشته است؛ بنابراین نوشتار حاضر در پی آن است كه، به مدد یافته‌های باستان‌شناختی، شیوه‌های انتقال آب اردشیرخوره را در دوره‌های استقراری آن مشخص كند. 

One of the characteristics of Sassanian is that they use to methods of Water transferring with policy Fund, administrative and important technology, which turn dry and semiarid land of Iran to a suitable place for long and continuum life. Firuzabad Plain (Gur- Ardeshir khore) is a sample of coherent system and exact operation of water sources, from existence in region sub-arid Iran which 18 century after Ardeshir, the founder of Sassanid imperial, recognize the Firuzabad plain as vital area staying the society of Sassanid kingdom. Firuzabad plain is full of huge buildings and memorial from the founder of Sasanian Imperial dynasty along with surrounding settlements, Who has studied  settlemen pattern, Water transition practices in Firuzabad plain, Sassanid and Islamic periods unmentioned. Several questions about the sources and modes of transmission of the city of Ardashir khore (Gur) periods the Sassanid and Islamic, remained unclear and they are the aims of the current study. The research methods employed all the available resources to identify and evaluate the role of water shaping Firuzabad plain by the Early Sassanid architecture and ways of carring water to the city of Ardashir khore (Gur) during the 16th century, the life of it. Archaeological studies of the writers revealed that was in surces of Sasanian and Islamics period about different methods of carrying water to Ardeshir khore city has been demonstrable and Firuzabad river has had a main role informing building of early Sassanid period. The most important monuments of the early Sassanid period are the Qale’h Dokhtar, Ardeshir Palace and the Gur city; all of these buildings have raised up by Ardeshir, founder of the Sasanian Empire. Firuzabad Plain settlement largest of Ardashir khore (Gur) city, which is located in the eastern part of the river. According to surveys conducted around the river Firuzabad only source of water for the northern, eastern and south of Gur, a distance of several kilometers. Historical Sources of Water Supply Project for the length of six kilometers to the grave of the story moved to the middle of the city takes a certain height. The river water is not accessible to the middle of the city. After matching the historical and archaeological evidence, it is understood that Sassanid water pond in front of the North Portico of the palace of Ardeshir in the form enclosed and buried in the basement of the town have moved. After the collapse of the Sassanid Empire by the introduction of Eslamic period and early and Middle Ages of the three sources of water for the water supply to the city was buried, These changes are somehow related to political developments in the province and the failure of Siraf port flourished in the Late 4th century (A.H) is. Evidence suggests that the Sasanian have a thorough knowledge of geography and strategic location Firuzabad plain, That consequently the implementation of a systematic and coherent transfer of water to support the political, economic, administrative, technical and strong, Firuzabad plain to bloom in business, industry, agriculture and the arts has, Until after the collapse of the Sassanid Empire in the 4th century (A.H); Has retained its position as an ideal city. But after that, the commercial life of plain Firuzabad plain, the boom fell, maintaining full control of all modes of transport are Firuzabad plain water. The rapid development of urbanization, the construction of more than 2,000 agricultural wells, with the implementation of the agrarian reform law in 1340 decade (A.D) The Sassanid precious relic was forgotten.