بررسي چرخه اووژنز سوسمار سبز خزري در استان مازندران

The Study of Ovarian Cycle of the Caspian Green Lizard in Mazandaran Province

سوسمار سبز خزري متعلق به خانواده لاسرتيده، روز فعال بوده و زيستگاه اصلي آن در ايران غالباً نواحي خزري و استان هاي شمالي كشور مي باشد. در اين مطالعه كه از فروردين تا مهر ماه در استان مازندران انجام شد، 24 نمونه ماده از سه ايستگاه گوهرباران، آبندانسر و آبندانكش در اطراف شهرستان ساري به منظور بررسي چرخه اووژنز اين گونه در گشت هاي روزانه و با دست جمع آوري شدند. پس از انتقال نمونه ها به آزمايشگاه، با كلروفرم بيهوش شدند و صفات مورفومتريك بدن و تخمدان ها اندازه گيري شد. در طي دوره فعاليت اين گونه، تخمدان 24 نمونه ماده بالغ مورد بررسي ريختي و بافتي قرار گرفت. نتايج حاصل از اين تحقيق نشان داد ماده ها در اواسط فروردين، اووژنز و ويتلوژنز خود را آغاز مي كنند. اووژنز اين گونه داراي سه مرحله غيرفعال، زرده سازي و تخم اويداكتي است. اووژنز از اواسط ارديبهشت تا اوايل خرداد به اوج خود رسيده و از اواسط مرداد به بعد كاملاً خاتمه مي يابد. تخم گذاري از اواخر ارديبهشت تا اواخر خردادماه صورت مي گيرد. تخمدان ها زوج و كيسه اي بوده و بطور ميانگين 11 فوليكول در هر تخمدان موجود است. لايه فوليكولي در اين مارمولك پلي مورفيك و چندلايه است. چرخه اووژنز اين گونه از نوع فصلي و از نوع پيوسته است.

Caspian green lizard belongs to the family Lacertidae is diurnal and the main habitat of this species in Iran is the Caspian coasts and northern provinces. This study was conducted from April to October 2013 in Mazandaran Province and 24 mature female were collected from three stations: Goharbaran, Abandan kesh, Abandan sar around Sari County in order to the study of oogenic cycle of this species by hand during mid-day. Specimens after transferring to the laboratory were anesthetized with chloroform and body and ovarian morphometric characters were measured. During the activity period, the ovaries of 24 adult female specimens were morphologically and histologically studied. The results show that females start their oogenesis and vitellogenesis in early April. The oogenic cycle consists of three stages: inactive, vitellogenic and oviductal egg. The maximal oogenesis was obseved from early May to early June and completely stopped in early to mid August. The ovaries are pair and vesicular, consist of average 11 follicles in each ovary. The follicular layer is polymorphic and multilayer. The oogenic cycle of this species is seasonal and associated.