بررسي شاخص‌هاي فيزيولوژيكي رشد در كشت مخلوط نواري ذرت (Zea mays L.) و لوبيا (Phaseolus vulgaris L.)

Evaluation of Maize (Zea mays L.) and Bean (Phaseolus vulgaris L.) Growth Indices in Strip Intercropping

یكی از بهترین راهكارها در راستای اهداف توسعه پایدار كشاورزی با هدف مصرف درست و معقولانه منابع، كشت مخلوط دو یا چند گیاه می‌باشد. بنابراین با همین هدف، به منظور ارزیابی اثرات كشت مخلوط نواری بر شاخص‌های فیزیولوژیكی رشد و عملكرد ذرت و لوبیا آزمایشی در سال زراعی 88-1387 در مزرعة تحقیقاتی دانشكده كشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح بلوكهای كامل تصادفی با سه تكرار و شش تیمار اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل كشت خالص ذرت، كشت خالص لوبیا و عرض نوار دو، سه، چهار و پنج ردیف كاشت ذرت و لوبیا بود. هركرت آزمایشی به ابعاد 4 متر طول در 5/7 متر عرض بود كه تیمارهای مورد آزمایش، به صورت جایگزینی در آنها اعمال شد. در این بررسی صفاتی مانند سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، عملكرد بیولوژیكی، عملكرد اقتصادی، شاخص برداشت و نسبت برابری زمین در تیمارهای مختلف كشت مخلوط و تك كشتی مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج بدست آمده از این آزمایش نشان داد كه كلیه صفات مورد مطالعه در تمام تیمارهای كشت مخلوط نسبت به تك¬كشتی افزایش داشت. افزایش عرض نوار در ردیف‌های مركزی تیمارهای كشت مخلوط عرض نوار 5 ردیفی نسبت به عرض نوار 2 ردیفی، منجر به كاهش سرعت رشد محصول (3/15 و 7/28 درصد)، سرعت رشد نسبی (5/17 و 2/19 درصد)، عملكرد بیولوژیكی (9/30 و 14 درصد)، عملكرد اقتصادی (9/52 و 2/20 درصد)، شاخص برداشت (9/ 31 و 3/7 درصد)، به ترتیب در ذرت و لوبیا شد. با افزایش عرض نوار، مقادیر صفات نام برده در ردیف¬های مركزی نسبت به ردیف‌های حاشیه‌ای كاهش بیشتری یافت. نسبت برابری زمین در تیمارهای كشت مخلوط نسبت به كشت خالص افزایش یافت. بالاترین نسبت برابری زمین در تیمار عرض نوار دو ردیفی (45/1) و پایین ترین آن در تیمار عرض نوار پنج ردیفی (22/1) بدست آمد. نقش جزء ذرت در بهبود نسبت برابری زمین بیشتر از لوبیا بود.

Intercropping systems are one of the best approaches in development of sustainable agriculture. Based on this purpose, the present study was conducted to evaluate effect of strip intercropping on maize and bean growth analysis and their yield during 2009. The experiment was set up in a completely randomized block with 3 replications and 6 treatments based on replacement design. The treatments were strip width, which included 2 rows bean plus 2 rows maize, 3 rows bean plus 3 rows maize, 4 rows bean plus 4 rows maize, 5 rows bean plus 5 rows maize, maize monoculture, and bean monoculture. Crop growth ratio, relative growth ratio, biological yield, economic yield, harvest index and land equivalent ratio were measured. Our results indicated that all of the measured traits were increased in the strip intercropping treatments compare to the monoculture treatments. Increasing of strip width in the central row of intercropping treatments in comparison with the two rows bean plus two rows maize treatment led to decrease crop growth rate (15.3% and 28.7%), relative growth rate (17.5% and 19.2%), biological yield (30.9% and 14%), economic yield (52.9% and 20.2%), harvest index (31.9% and 7.3%) in maize and bean, respectively. With increasing of strip width, all of the measured traits decreased more in the central rows than the side rows. The highest (1.45) and the lowest (1.22) land equivalent ratio were found in the two rows bean plus two rows maize treatment and five rows bean plus five rows maize treatment, respectively. Partial of maize had more role compare to bean in terms of enhance land equivalent ratio.