بررسي تغييرات دما و بارندگي در سواحل جنوبي درياي خزر و مقايسه آن با تغييرات در مقياس جهاني و نيمكره شمالي

Investigation of Precipitation and Temperature Changes in Caspian Sea Southern Coasts and Its Comparison with Changes in Northern Hemisphere and Global Scales

در اين تحقيق به بررسي تغييرات دو پارامتر اصلي اقليم يعني دما و بارندگي در استان مازندران و غرب استان گلستان با تاكيد بر بخش نوار ساحلي درياي خزر و مقايسه آنها با تغييرات اين دو پارامتر در مقياس نيمكره شمالي و جهاني پرداخته شده است. بدين منظور سري داده هاي سالانه بارندگي و هر سه پارامتر حداقل، حداكثر و ميانگين دما در سه ايستگاه گرگان، بابلسر و رامسر طي دوره آماري 2005-1956 و در پنج دوره ي 10 ساله و همچنين در 9 ايستگاه ديگر با دوره هاي آماري متفاوت از 19 تا 36 سال مـورد مطـالعه قرار گرفتند. در اين تحقيق از آزمون هاي ناپارامتري من -كندال و تخمين گر سن (Sen’s estimator of slope) به ترتيب براي تعيين چگونگي روند و شيب يا بزرگي روند استفاده شده است. نتايج نشان مي دهد كه تغييرات ميانگين پنج دوره ي ده ساله نسبت به ميانگين دراز مدت و رابطه كلي تغييرات دما و بارندگي در سه ايستگاه رامسر، بابلسر و گرگان به گونه اي است كه بطور كلي با كاهش دما، شاهد كاهش بارندگي و با افزايش دما شاهد افزايش بارندگي هستيم. البته اين امر، تنها در پنج دوره ي 10 ساله بصورت جداگانه و مجزا ديده مي شود و روند تغيير اين دو پارامتر در طي دوره ي 50 ساله به شكل ديگري است و در سه ايستگاه، متفاوت مي باشد، بطوريكه در ايستگاه رامسر و ميانگين منطقه اي، دماي متوسط افزايش و بارندگي كاهش يافته است و در دو ايستگاه بابلسر و گرگان به ترتيب شاهد افزايش و كاهش اين دو پارامتر هستيم. در دو مقياس جهاني و نيمكره شمالي نيز شاهد افزايش دماي متوسط و كاهش بارندگي هستيم كه عكس يكديگر رخ مي دهند و با تغييرات اين دو پارامتر در ايستگاه رامسر و ميانگين منطقه اي مطابقت دارد. همچنين ارزيابي دماي حداقل و حداكثر در اين سه ايستگاه، در كل، افزايش شديدتر دماي حداقل را نسبت به دماي حداكثر نشان مي دهد كه مي تواند مربوط به افزايش گازهاي گلخانه اي باشد كه بر افزايش دماي حداقل تاثير بيشتري دارد. بطور كلي دما در تمام ايستگاه هاي مورد مطالعه به جز ايستگاه گرگان افزايش و بارندگي هم در ايستگاه هاي مختلف، تغييرات متفاوتي را داشته است كه اين شرايط مي تواند تاثيري از افزايش گازهاي گلخانه اي در سطح محلي، منطقه اي و جهاني و همچنين فاصله از منبع عظيم آبي درياي خزر باشد.

In this research, an investigation on the changes of two major climatic parameters i.e., temperature and precipitation is done in the Mazandaran Province and west of Golestan Province with emphasis on part of coastal line of Caspian Sea and its comparison with changes of these two parameters in scales of northern hemisphere and global. For this purpose, the time series of annual precipitation and mean, maximum and minimum temperature in three the Gorgan, Babolsar and Ramsar sites, were analyzed during statistical period of 1956-2005 and in five decades and also nine other sites with various statistical periods from 19 years to 36 years. In this research, used from non-parametric tests of Mann-Kendall and sen?s estimator of slope to detect trend qualify and quantity respectively. Results indicates that Changes in mean of five decades than long mean and also relationship of temperature and precipitation changes in three sites of Gorgan, Babolsar and Ramsar is observed that with decrease in temperature, is seen a decrease in precipitation and with increase of temperature, an increase in precipitation is observed. This concept, only in five the 10-year periods is seen as separate and trend in these two parameters during the 50-year period is to the other form and in three stations is different; so that average temperature is increased and precipitation is decreased in Ramsar site and regional average, and in two Babolsar and Gorgan sites is observed increase and decrease of these two parameters respectively. Also in two global and northern hemisphere scales, is observed increase of average temperature and decrease of precipitation that take place opposite of each other and is similar to changes in these two parameters in Ramsar site and regional average. Also investigation of minimum and maximum temperature in these three stations, in general, showed stronger increase in minimum temperature than maximum temperature, and it can be in relation to increase in greenhouse gases that has more impact on increase of minimum temperature. Generally, increase in temperature is observed in all of case study sites with the exception of the Gorgan site and also precipitation in different sites has various changes that this condition can be result of increase in greenhouse gases in local, regional and global scales and also distance from voluminous reservoir of Caspian Sea.