تأثير برنامه اصلاح شده "آموزش جايگزين پرخاشگري" بر خودكارآمدي نوجوانان مبتلاء به ديابت وابسته به انسولين

The Effect of Modified "Aggression Replacement Training" Program on Self-efficacy of Adolescents with Insulin-dependent Diabetes

مقدمه: خودكارآمدی عامل حیاتی كنترل دیابت در نوجوانان مبتلا به دیابت وابسته به انسولین می‌باشد. واكنش‌های رفتاری منفی مانند پرخاشگری از جمله عوامل تأثیرگذار بر خودكارآمدی می‌باشد. بنابراین، بررسی مداخلاتی برای كاهش پرخاشگری و ارتقای خودكارآمدی آنان ضروری می‌باشد. هدف: تعیین اثربخشی برنامه اصلاح‌شده آموزش جایگزین پرخاشگری بر خودكارآمدی نوجوانان مبتلا به دیابت وابسته به انسولین. روش: در این كارآزمایی بالینی 70 نوجوان دیابتی وابسته به انسولین مراجعه كننده به مركز دیابت پارسیان مشهد در سال 1393 به طور تصادفی به دو گروه مداخله و شاهد تقسیم شدند. برنامه مداخله آموزشی كه شامل سه بُعد كنترل خشم، مهارت‌های اجتماعی و استدلال اخلاقی می‌باشد به مدت 6 جلسه 2-5/1 ساعته اجرا شد. فواصل جلسات از یكدیگر 5 روز بود؛ كه در قالب گروه‌های 8 تا 10 نفره برگزار گردید. پرسشنامه استاندارد خودكارآمدی مدیریت دیابت وابسته به انسولین (Insulin Diabetes Management Self-efficacy Scale)  قبل از مداخله و دو ماه پس از اتمام مداخله تكمیل گردید. داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS نسخه 5/11 و آزمون‌های تی‌مستقل و تی‌زوجی تحلیل شد. یافته‌ها: خودكارآمدی نوجوانان مبتلا به دیابت قبل از مداخله در دو گروه تفاوت معناداری نداشت؛ آزمون تی مستقل نشان داد در مرحله بعد از مداخله میانگین نمره خودكارآمدی شركت كنندگان به طور معناداری در گروه مداخله (1/11±0/49) نسبت به شاهد (5/5±7/33) افزایش داشت (001/0p<). نتیجه‌گیری: برنامه اصلاح شده آموزش جایگزین پرخاشگری می‌تواند بر ارتقای خودكارآمدی نوجوانان مبتلا به دیابت وابسته به انسولین اثربخش باشد. اجرای این برنامه به عنوان بخشی از درمان و مراقبت جامع دیابت توصیه می‌‌شود.

Background: Self-efficacy is a crucial factor in controlling adolescents with insulin-dependent diabetes mellitus (IDDM). Subsequently the negative behavioral reactions such as aggression adversely affect on self-efficacy. Therefore, interventions are essential to reduce the aggression and to improve the self- efficacy in these patients. Aim: To determine the efficacy of the modified "aggression replacement training" program on self-efficacy of adolescents with insulin-dependent diabetes. Methods: In this clinical trial, 70 adult subjects with IDDM who were referred to Parsian Diabetes clinic of Mashhad in 2014 were divided into two groups of intervention and control. The intervention program, including three aspects including: anger control training, social skills training and moral reasoning training was performed in five sessions, each 1.5-2 hours. A five-day interval was between the sessions and each group consisted of 8-10 individuals. The self-management standard questionnaire of “insulin-dependent diabetes management self-efficacy scale (IDMSE)” was filled before the intervention and two months afterwards. Data were analyzed using SPSS version 11.5 with paired and Independent t-tests. Results: In this study, 38.5 and 61.5 percent of the subjects were boys and girls, respectively with total mean age of 15.9±2. The self-efficacy of the subjects before the intervention was not significantly different within the groups (p=0/57). Nevertheless in post-intervention assessment, the self-efficacy of the Intervention group significantly increased (49.0±11.1) compared to the control group (33.7±5.5) (p<0.001). Conclusion: Our findings revealed the modified aggression replacement training programs can be effective in improving the self-efficacy of adolescents with insulin-dependent diabetes mellitus. Therefore, the implementation of the program is recommended as part of comprehensive treatment programs for management of IDDM.