ارزيابي و پهنه‌بندي مخاطرات لغزشي در حوضه‌هاي آبخيز با استفاده از عملگرهاي منطق فازي و تصاوير ماهواره اي (مطالعه موردي: حوضه آبخيز زاب مركزي)

Evaluation and Landslide hazard Zonation in the Basins using fuzzy logic operators and Satellite Images (Case study: Central Zab basin)

زمين لغزشها از جمله خسارت آورترين مخاطرات طبيعي در مناطق كوهستاني هستند. هدف از اين پژوهش بررسي خطر زمين لغزش در حوضه آبخيز زاب مركزي از طريق تهيه لايه هاي اطلاعاتي و عوامل موثر بر خطر وقوع زمين-لغزش، با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافيايي، تيوري مجموعه فازي و تصاوير سنجنده ETM+از ماهواره لندست در سال 2002، سنجنده PAN با دقت 6/5 متر از ماهواره IRS-1D در سال 2003 و تصوير ماهواره اي SPOT 5 در سال 2010 است. لايه هاي اطلاعاتي شيب، جهت شيب، طبقات ارتفاعي، سنگ شناسي، كاربري اراضي، فاصله از جاده، فاصله از گسل، فاصله از آبراهه و بارش به عنوان عوامل موثر بر خطر وقوع زمين لغزش منطقه شناسايي و به منظور تحليل خطر مورد استفاده قرار گرفتند. طبقه بندي متغيرها با توجه به روند تغييرات هيستوگرام منحني و طبقه بندي‌هاي موجود صورت گرفت. وزن دهي طبقات متغيرها، بر اساس درصد لغزش رخ داده در هر طبقه بين 0 و1 تعيين گرديد (روش نسبت فراواني). فازي سازي هر يك از عوامل موثر با استفاده از نرم افزار IDRISI و پس از تعيين نوع و شكل تابع عضويت صورت پذيرفت. در اين تحقيق از تابع عضويت J -شكل و اپراتور فازي گاما به منظور تهيه نقشه حساسيت به خطر زمين لغزش استفاده گرديد. نقشه هاي مختلفي از مقادير اپراتور فازي گاما 5/0 و 9/0 براي منطقه مورد مطالعه تهيه شد. صحت نقشه‌هاي حاصل با استفاده از نمايه جمع كيفي (QS) مورد ارزيابي قرار گرفت. نتايج ارزيابي مدل ها نشان داد كه اپراتور 9/0 در مدل فازي گاما، بهترين شكل نقشه حساسيت به خطر زمين-لغزش را در منطقه مورد مطالعه ارايه داده است.

Landslides are amongst the most damaging natural hazards in mountainous regions. The aim of this research, landslide hazard assessment in central Zab basin by using information layers and effective factors in landslide hazard using GIS, fuzzy set theory and LANDSAT ETM+ satellite in 2002, PAN sensor with 5.6 resolution from IRS-1D satellite in 2003 and SPOT-5 in 2010. Information layers such as: slope, aspect, elevation, litho logy, land use, distance to drainage, distance to road, distance to fault and precipitation identified effective factors in landslide hazard and used for analysis risk. The classification was done with histogram trend changes and available classifications. Weighting variables classes were determined between 0–1 (profusion proportion). Fuzzification each one of effective factors using of IDRISI software terminated and after was assigned type and shape membership function. In this research of J-shape membership function and gamma fuzzy operator to obtain landslide hazard susceptibility used. Different maps of gamma fuzzy operator values 0.5 and 0.9 to make ready for study area. Obtained maps accuracy was evaluated with use of quality sum index (QS). Models evaluation results were showed 0.9 operator in gamma fuzzy model had best accuracy in making landslide susceptibility map in study area.