مقايسه ديدگاه مطهري و سويينبرن درباره مسيله شر

A Comparison between Swinburne’s and Mutahari’s views on the Problem of Evil

مسيله شر، آن گونه كه در انديشه مطهري و سويينبرن مطرح شده، يكي از معضلات مهم و در عين حال پيچيده در بحث باور به خدا و غايتمندي جهان است. هر دو فيلسوف از منظر عدل به مثابه مهم‏ترين صفت الهي بدان نگريسته و با ابتنا بر دو رهيافت عنايت و اختيار بدان پاسخ گفته‏اند. دشواري مسيله شر عمدتاً به روش منطقي طرح بحث باز مي‏گردد كه بر ناسازگاري، و نه صرفاً نقض، تاكيد دارد. بدين معنا كه با وجود خداي قادر مطلق، عالم مطلق و خيرخواه مطلق وجود شرور هيچ توجيهي نمي‏تواند داشته باشد. پژوهش حاضر در پي آن است تا با توجه به ديدگاه دو فيلسوف مطرح، مرتضي مطهري و ريچارد سويينبرن، به مسيله شر بپردازد. اين دو متفكر هر دو بر اساس نظام منسجم عدل الهي خود در صدد تبيين و توجيه شرور علي‏رغم وجود خداي قادر مطلق، عالم مطلق و خيرخواه مطلق هستند. در اين مقاله، ديدگاه مطهري در دو بخش تبعيض‏ها و شرور مورد بحث قرار مي‏گيرد. نظر ايشان در باب شرور ذيل سه عنوان «عدمي بودن شر»، «نسبي بودن شر» و «تفكيك‏ناپذيري خير و شر» بررسي مي‏شود. ديدگاه سويينبرن نيز در سه محور «شر اخلاقي» (مهار منطقي، دفاع مبتني بر اختيار، اصل صداقت و مسيوليت)، «شر طبيعي» (كسب معرفت، دفاع مبتني بر خيرهاي برتر) و «رنج حيوانات» بررسي خواهد شد. در پايان به مقايسه ديدگاه‏هاي اين دو فيلسوف در محورهاي انگيزه طرح عدل الهي، روش دو فيلسوف در ارايه نظريه عدل الهي، ماهيت شر، تقسم‏بندي شرور، فوايد شرور، نظام احسن و رنج حيوانات مي‏پردازيم، و روشن خواهد شد كه هرچند هر دو متفكر در تاكيد بر اختيار انسان و وجود نظام احسن الهي و فوايد شرور با هم متفق‏القول‏اند، در باب ماهيت شر و تقسيم‏بندي شرور و برخي از توجيهات براي وجود شرور با هم اختلاف راي و رويكرد دارند. لذا مي‏كوشيم تا وجوه اشتراك و افتراق اين دو را مورد بررسي قرار دهيم. كليدواژه‏ها

The problem of evil, as raised by Mutahari and Swinburne, is one of the most important and complicated problems concerning belief in God and teleology of the world. Both of philosophers face the problem through the standpoint of “justice” as the most important divine attribute and, relying on divine grace and will, they seek to respond to it. The complexity of the problem of evil is mainly due to the logical method of putting forth the problem, which emphasizes incompatibility rather than mere contradiction. That is to say, supposing the existence of an omnipotent, omniscience, and wholly-good God, there is no justification of the existence of evil whatsoever. The present paper attempts to explore the problem of evil on the basis of two well-known philosophers’ views. These two thinkers seek to explain and justify evils on the basis of theodicy. This article discusses Mutahari’s views in two sections: discrimination and evils. His view about evils will be studied under three headlines: non-existence of evils, relativity of evil, and inseparability of good and evil. Besides, Swinburne’s views will be discussed in three sections: moral evil, natural evil, and animal suffering. Finally, two philosophers’ views will be compared in the headline of: the motivation for positing theodicy; the method adopted by two philosophers for positing the theodicy; the nature of evil; the classification of evils; the benefits of evils; the best created world and animal suffering. Then the article makes the conclusion that although both of philosophers agree upon emphasis on human will, existence of the best created world and the benefits of evils, they disagree about the nature of evil, the classification of evils, and about some justifications for the existence of evil. Therefore, the article attempts to explore the differences and similarities between the two philosophers.