گفتمان و تصوير«ديگري» در سفرنامه‌ي ناصرخسرو

Discourse and the Image of the “Other” in Safarnameh of Nasserkhosrow

روش گفتمان انتقادي از جمله رهيافت‌هايي است كه پس از انقلاب پساساخت‌گرايي، به حوزه‌هاي نقد معاصر راه يافته است. اين شيوه در پي بررسي ساز و كارهاي قدرتي است كه نه‌تنها بر ارتباط اجتماعي بلكه بر شيوه‌ي انديشيدن نيز تاثير مي‌گذارد. نگارنده در اين مقاله‌ كوشيده ‌است‌ با بررسي سفرنامه‌ي ناصرخسرو نشان دهد كه چگونه، علاوه بر نگاه فردي، ايديولوژي حاكم بر جامعه‌ي روزگار ناصر خسرو نيز در نگرش او نسبت به جوامع ديگر و ارزش‌گذاري بر آن‌ها موثر بوده است. روحيه‌ي علمي، نگاه دقيق و علاقه به تفسير و تاويل در كنار گرايش‌هاي ديني و اجتماعي، سفرنامه‌اي را پديد آورده كه علاوه بر توصيف جزييات بناها، وضعيت جغرافيايي و اقتصادي شهرها و روستاها، تصويري از شرايط سياسي- تاريخي آن روزگار نيز فراپيش خواننده مي‌نهد. اساس كار در اين پژوهش، مبتني بر نظريه و روش فركلاف است و در ضمن بررسي اثر در سه سطح توصيف، تفسير و تبيين، از نظريات دريدا و‌هال در باب «ديگري» نيز استفاده شده است.

Critical discourse entered the contemporary criticism after the introduction of poststrucralism revolution of the 20th century. This approach seeks to address such varied issues as power and social trends and thinking. The author of the current paper attempts to investigate the Safarnameh of Nasserkhosrow in order to find out how personal as well as social ideologies of the time impacted his view and estimation of other societies. A scientific spirit as well as an avid interest in examination and interpretation of social issues of the time along with religious enthusiasm helped Nasserkhosrow write a travelogue that in detail studies the social, economic, political and geographical conditions of the cities and villages he visited. The present paper is based on the research methodology of Furlcough. This paper has, moreover, used the idea of the “other” introduced by Derida