اشاره ناصر خسرو به نام و موقعيت «تَوَّج» در سفرنامه

(Nāser Khosrow and His Description of Taw-Waj’s Location in Safarnāmeh (Travelogue

ناصر خسرو قبادياني در مسير بازگشت خود از سفر حج به خراسان، از خليج فارس گذشته و قدم به بندر مهروبان گذاشته است تا از آن جا به ارجان و سپس به اصفهان برود.در اين قسمت از سفرنامه، او متذكر مي شود كه در سمت راست مسيرش به طرف جنوب، نواحي «توه» و كازرون واقع شده است. در اين گزارش، اشاره به توه مربوط به «توج» يا «توز» مي شود كه شهر يا ناحيه اي مشهور در متون جغرافيايي سده-هاي نخستين اسلامي به شمار مي آيد.با اين حال،گزارش كوتاه ناصر خسرو را مي توان از معدود مواردي دانست كه كمك موثري به شناخت موقعيت جغرافيايي توج مي كند. در اغلب متون جغرافياي تاريخي، نشان دادن موقعيت توج بدين ترتيب است كه مي نويسند در گرمسير فارس و در مسير رود شاپور قرار دارد. اما سفرنامه ناصر خسرو آن را داراي موقعيتي كوهستاني مي داند.بدين ترتيب ناصر خسرو به عنوان كسي كه از نزديك با توج آشنا شده، گزارشي منحصر به فرد از موقعيت آن ارايه مي كند كه مبتني بر دانشي بومي است. چنان كه گزارشي هم كه در همين جا از حضور يعقوب ليث در مهروبان به دست مي دهد، حتي در تاريخ سيستان هم ديده نمي شود. چنين مواردي نشان مي دهد كه نگرش بومي در شكل گيري مطالب سفرنامه او تا چه اندازه واجد اهميت است و مي تواند در سنجش اعتبار آن مورد توجه قرار گيرد

Returning to Khoras?n from the Hajj pilgrimage, N?ser Khosrow passed the Persian Gulf and landed in Mahroban Port, heading toward Isfah?n. In this part of his travelogue, he mentions To-Wah and K?zeroon which were located on his right side, along the road which led to south. In this report, To-Wah is Taw-Waj or Taw-Waz: a famous town or region, referred to in the documents of historical geography remaining from the first Islamic centuries. This short description is of special importance because it helps us find the geographic location of Taw-Waj. According to the most of historical geographic sources, that Taw-Waj is located in the Garmsir region of F?rs across the Sh?poor River. However, N?ser Khosrow’s Travelogue states that it is located in a mountainous area. Therefore, N?ser Khosrow, as an eye witness, offers a unique description of this place. The uniqueness of his description does not end here. His report on Yaʹqub Layth which describes Mahrooban’s location is also notable, and no such report exists in other famous books such as Tarikh-e Sistan (The History of Sist?n). This piece of evidence proves that N?ser Khosrowʹs familiarity with local areas has an important role in forming the facts and details of his Travelogue and therefore in giving it credit.