سنجش اثر مذهب بر رفتار مصرف‌كننده (مطالعه موردي زنان متاهل اصفهان)

An Evaluation of Religion’s Impact on the Consumer Behavior (A Case Study of Isfahani Married Women)

چگونگي مصرف كالاها و خدمات موجود در جامعه و ميزان مصرف آنها يكي از دغدغه هاي جوامع به لحاظ اقتصادي و ارزشي است. در جوامع مبتني بر ارزش‌هاي اسلامي، مصرف بي‌رويه و آنچه اسراف و تبذير ناميده مي شود، از مسايل مهم اقتصادي تلقي مي شود. مسيله مقاله اين است كه بعدهاي گوناگون مذهب بر نگرش و رفتار مصرفي اثر مي‌گذارد؛ از اين رو با رويكردي جامعه‌شناختي و استفاده از مباني نظري اقتصاد اسلامي به بررسي بعدهاي چهارگانه مذهب (مناسكي، تجربي، پيامدي و شناختي) بر رفتار و نگرش مصرف‌كننده خانوارهاي شهر اصفهان پرداخته مي شود. تحقيق پيش رو با روش پيمايشي و با به‌كارگيري پرسشنامه سامان يافته و داده هاي مورد نياز از نمونه 383 نفري از زنان متاهل شهر اصفهان با روش نمونه‌گيري خوشه اي جمع‌آوري شده است. در پژوهش پيش رو براي بررسي اثر همزمان متغيرها از روش تحليل مسير در نرم‌افزار EQS 6.2 و براي تحليل همبستگي از نرم‌افزار SPSS16 استفاده شد. فرضيه اصلي تحقيق وجود رابطه بين بعدهاي گوناگون مذهبي‌بودن با نگرش به مصرف است كه يافته هاي تحقيق نشان داد بعدهاي گوناگون مذهبي‌بودن با نگرش به مصرف، رابطه منفي معناداري دارند. از سوي ديگر نگرش به مصرف با رفتار مصرفي رابطه معنادار مثبت دارد. واژگان كليدي: مذهب، مصرف، نگرش، زنان متاهل.

The quality and quantity of consumption of society’s goods and services are two of the societies’ major economic and value concerns. In the societies based on Islamic values, imprudential consumption and the so-called Israf and Tabdzir are viewed as important economic problems. Our topic here is that the religion’s different dimensions affect consumer behavior and attitude. Adopting a sociological approach and using Islamic economics’ theoretical foundations, thus, we have examined the impact of four different aspects of religion - ritual, empirical, consequential, and cognitive - on the consumer behaviors and attitudes of the households in Isfahan. The research has been performed adopting survey method and using organized questionnaire, and the required data have been collected, using the cluster sampling method, from a 383-member sample of Isfahani married women. In order to examine the simultaneous effect of variables, the path analysis method in the software EQS 6.2 has been utilized, and in order to perform the correlation analysis, the software SPSS16 has been used. Our main hypothesis here is that there is some relation between different aspects of religiousness and the attitude towards consumption. The findings show that these aspects have a significant negative relation with the attitude towards consumption, and that there is a significant positive relation between the attitude towards consumption and the consumer behavior.