پيش بيني سطح ويژه و ظرفيت تبادل كاتيوني با استفاده از بعد فركتالي توزيع اندازه ذرات خاك

ظرفيت تبادل كاتيوني و سطح ويژه از خصوصيات مهم خاك اند كه اندازه گيري مستقيم آن ها مشكل، پرهزينه، و وقت گير است. بعد فركتالي توزيع اندازه ذرات خاك در ارتباط با بسياري از فرايندهاي استاتيك و ديناميك خاك ـ مثل انتقال آب و املاح، ظرفيت نگه داشت آب خاك، ذخيره و نگه داري گرماي خاك، و غيره ـ مطالعه شده و به مثابه ابزاري مناسب براي تخمين ويژگي هاي مرتبط با بافت خاك معرفي شده است. در اين تحقيق رابطه بعد فركتالي توزيع اندازه ذرات با سطح ويژه و ظرفيت تبادل كاتيوني براي 40 نمونه خاك، كه 32 نمونه آن براي يافتن روابط تجربي و 8 نمونه آن براي آزمون روابط به دست آمده، از منطقه گيلوان با كلاس هاي بافتي شني تا رسي، كه داراي مواد مادري متفاوت بودند، ارزيابي شد. نتايج نشان داد مقادير بعد فركتالي براي نمونه هاي خاك مطالعه شده از 45/2 تا 99/2 متغير است؛ كه با ريزشدن بافت خاك مقدار آن زياد مي شود. روابط رگرسيوني به دست آمده بين بعد فركتالي با سطح ويژه و ظرفيت تبادل كاتيوني تواني بود كه ارزش ضريب تبيين براي آن ها به ترتيب 87/0 و 80/0 و در سطح احتمال 1 درصد معنا دار بود. آزمون روابط به دست آمده بين بعد فركتالي با درصد رس، سطح ويژه، و ظرفيت تبادل كاتيوني نشان داد بين مقادير اندازه گيري و پيش بيني شده همبستگي معنا داري در سطح احتمال 1 درصد برقرار است. اين پژوهش نشان داد بعد فركتالي توزيع اندازه ذرات خاك مي تواند شاخصي مفيد در مطالعات مدل سازي و شبيه سازي براي تخمين سطح ويژه و ظرفيت تبادل كاتيوني باشد.