بررسي شاخص‌هاي بوم‌شناختي و زيستي ماكروبنتوزهاي ناحيه مصبي رودخانه شيرود منتهي به درياي خزر

Ecological and biological indices of macrobenthos in the estuary of Shirud River

مصب ها مناطق اصلي عبوري بين رودخانه و زيستگاه‌هاي دريايي هستند. رودخانه شيرود در غرب استان مازندران واقع‌شده است. نمونه‌برداري از رسوبات به مدت يك سال (تير 1391 تا خرداد 1392) به صورت ماهانه در 5 ايستگاه شامل دو ايستگاه در قسمت بالايي مصب، يك ايستگاه در دهانه مصب و دو ايستگاه در قسمت پاييني مصب و با سه تكرار با كمك نمونه بردار گرب ون وين با سطح مقطع 1/0 مترمربع انجام شد. شاخص هاي محيطي (شوري، pH، دما و عمق) در هر ايستگاه ثبت گرديد. درمجموع 5182 عدد ماكروبنتوز متعلق به 15راسته، 25 خانواده از 36 جنس شناسايي شد. بيش ترين فراواني مربوط به جنس Obesogammarus sp. با 36 درصد بود. بر اساس نتايج بدست آمده فاكتور شوري و عمق آب بر روي تراكم ماكروبنتوزها اثر معني‌داري داشت؛ اما فاكتور pH بر روي تراكم و تنوع اثري معني داري نداشت. همچنين افزايش و كاهش دما در ماهاي مختلف سال باعث تغيير در تنوع و تراكم ماكروبنتوزها شد كه بيش ترين و كم ترين تراكم به ترتيب در ماه تير و دي و بيش ترين و كم ترين تنوع به ترتيب در ماه مهر و اسفند ديده شد. به‌طور ميانگين بيش ترين توده زنده در ماه مرداد (61/1 گرم در مترمربع)، كمترين توده زنده در ماه اسفند (03/0 گرم در مترمربع) بود. جهت ارزيابي تنوع، غالبيت و غناي ماكروينتوزها منطقه موردمطالعه از شاخص شانون وينر، شاخص سيمپسون و شاخص مارگالف استفاده گرديد. به‌طور ميانگين بيش ترين و كم ترين شاخص شانون وينر به ترتيب ماه شهريور و اسفند؛ شاخص سيمپسون به ترتيب ماه خرداد و اسفند و شاخص مارگالف به ترتيب ماه دي و بهمن بود. به‌طور ميانگين در طول يك سال شاخص تنوع گونه اي شانون وينر 83/0، غالبيت گونه اي سيمپسون 48/0 و غناي گونه اي مارگالف 42/2 به دست آمد.

Estuaries are the main crossing areas between rivers and sea ecosystems. The Shirud River is located in the west of Mazandaran province. Sampling of sediments was done monthly for one year (Jul 2012- Jun 2013). Five stations were sampled, includes two stations in upper part, one station in delta of estuary and two stations in the sea. Environmental parameters such as salinity (ppt), pH, water temperature (C?) and depth (cm) were recorded in any station. 5182 number macrobenthos were counted; there were recognized 36 genera, 25 families and 15 orders. The most abundant recorded for Obesogammarus sp. as 36%. In accordance with the results, salinity and depth of water affect the density of Macrobenthos (p < 0.05), however pH did not effect on density and diversity, though (P?0.05). Also temperature changes cause modifications in density and diversity among different species of Macrobentozes during different months, so that the most and least density were recorded during July and January, respectively. The most and least diversity were shown during September and March (p < 0.05). In average the most live mass was realized in August (1.61 gr/m2) and the least live mass was for March (0.03 gr/m2). The average ecological indices results are as follows: Shannon-Wiener 0.83; Simpsons Dominance 0.48 and Margalef Richness 2.42, there were a significant difference between indices during different months in a year (P < 0.05).